Rada Dialogu Społecznego – zaproszenie do stołu dialogu

Rada Dialogu Społecznego (popularnie nazywana RDS) jest najważniejszą instytucją krajowego dialogu społecznego w Polsce. Stanowi forum dialogu trójstronnego i współpracy strony pracowników, pracodawców oraz strony rządowej – tak brzmi oficjalna definicja tego organu.
Warto jednak przyjrzeć się bardziej szczegółowej charakterystyce RDS.

Partycypacja

Rada jest głównym narzędziem zasady partycypacji i solidarności społecznej w zakresie stosunków zatrudnienia – jednej z najważniejszych z zasad społecznego, zrównoważonego rozwoju Rzeczpospolitej – ujętej w Konstytucji RP. Celem jej działania jest zapewnienie warunków do rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej. RDS prowadzi działania na rzecz poprawy jakości formułowania i wdrażania polityk oraz strategii społeczno-gospodarczych, a także budowania wokół nich społecznego porozumienia. Służyć ma temu przejrzysty, merytoryczny i regularny dialog organizacji pracowników i pracodawców oraz strony rządowej.

Ustawa o Radzie Dialogu Społecznego obowiązuje od 11 września 2015 r., zastąpiła ustawę o Komisji Trójstronnej i jest efektem zainicjowanych przez związki zawodowe wspólnych prac ze stroną pracodawców i z rządem. Komisja Trójstronna od 26 czerwca 2013 r. nie zbierała się w pełnym składzie – związki zawodowe zawiesiły swój udział „zawiedzione brakiem dialogu”.

Niezależna Rada

W 2015 r. ustalono, że Rada Dialogu Społecznego jest ciałem niezależnym od rządu. Przewodnictwo w Radzie jest rotacyjne – naprzemiennie przez rok funkcję tę pełnił będzie przedstawiciel pracowników, następnie pracodawców i strony rządowej. Posiedzenia Rady są jawne. Pracownicy i pracodawcy mają równą liczbę reprezentantów w RDS, czyli po 24. Po ośmiu członków Rady wskazują NSZZ „Solidarność”, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Forum Związków Zawodowych, po sześciu organizacje pracodawców: Lewiatan, Pracodawcy RP, Business Centre Club i Związek Rzemiosła Polskiego. Do Rady z głosem doradczym swoich przedstawicieli wprowadzą też prezydent oraz prezesi NBP i GUS.

WRDS: forum związkowców i pracodawców

„Centralna” RDS ma swoje odpowiedniki lokalne, czyli Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego.

Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego (WRDS) są regionalnymi instytucjami dialogu społecznego w Polsce. Mają w nich swój udział związki zawodowe – partnerzy dialogu. O utworzeniu WRDS postanawia Marszałek Województwa. Wojewoda pomorska Beata Rutkiewicz została 25 stycznia br. oficjalnie powołana przez marszałka województwa Mieczysława Struka (jest on też obecnie przewodniczącym WRDS) do Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego (WRDS).

Przewodniczącym WRDS jest naprzemiennie przedstawiciel strony pracowników i strony pracodawców, wskazany przez daną stronę i będący członkiem WRDS, wojewoda oraz marszałek województwa. Wybór kolejności przewodniczenia WRDS uzgadniają jej strony w drodze konsensusu. Kadencja przewodniczącego WRDS trwa rok.

Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego tworzą: marszałek województwa, przedstawiciele reprezentatywnych organizacji związkowych (NSZZ „Solidarność”, OPZZ i FZZ), przedstawiciele reprezentatywnych pracodawców i wojewoda.

Kompetencje Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego:

• zajmowanie stanowisk i wyrażanie opinii w sprawach objętych zakresem zadań związków zawodowych i organizacji pracodawców będących w kompetencji administracji rządowej i samorządowej;
• opiniowanie projektów strategii rozwoju województwa i innych programów w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych i organizacji pracodawców;
• rozpatrywanie spraw o zasięgu wojewódzkim, które zostały przekazane przez Radę Dialogu Społecznego i przekazywanie Radzie oraz organom administracji publicznej rekomendowanych rozwiązań i zmian prawnych;
• rozpatrywanie spraw społecznych lub gospodarczych powodujących konflikty między pracodawcami a pracownikami.

Jedną z podstawowych zmian w RDS, w porównaniu do Komisji Trójstronnej, jest sposób obsadzania funkcji przewodniczącego. Zostaje nim naprzemiennie kandydat związków, pracodawców lub rządu. Do roku 2015 przewodniczącego Komisji Trójstronnej bezterminowo powoływał premier i był nim przedstawiciel rządu. Do prezydium Rady oprócz przewodniczącego wchodzi dwóch wiceprzewodniczących tak, by wszystkie strony dialogu były reprezentowane.

RDS jest wyposażona w stosowne narzędzia realizacji swoich zadań. Opiniuje ona m.in. przygotowane przez Radę Ministrów wieloletnie Plany Finansowe Państwa, projekty założeń ustaw, aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych. Przewodniczący RDS może wystąpić do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, jeżeli w orzecznictwie Sądu Najwyższego lub sądów powszechnych ujawniły się rozbieżności w wykładni prawa. Może on także wystąpić do Sejmu i Senatu z wnioskiem o umożliwienie przedstawienia informacji dotyczącej spraw o istotnym dla dialogu społecznego i partycypacji pracowniczej w sferze zatrudnienia.

Z rządem na zgodę

30 stycznia 2024 r. RDS została uzupełniona o przedstawicieli nowego rządu premiera Donalda Tuska. Prezydent Andrzej Duda wręczył akty nominacji do Rady Dialogu Społecznego ministrom, w tym m.in. Agnieszce Dziemianowicz-Bąk, szefującej resortowi rodziny, pracy i polityki społecznej, ministrowi finansów Andrzejowi Domańskiemu, minister edukacji Barbarze Nowackiej, minister zdrowia Izabeli Leszczynie, minister ds. polityki senioralnej Marzenie Ołka-Drewnowicz, minister ds. równości Katarzynie Kotuli. Powołał też m.in. Borysa Budkę, ministra aktywów państwowych i Marcina Kierwińskiego, ministra spraw wewnętrznych i administracji.

– Cieszę się, że będziecie Państwo mogli zasiąść, aby dyskutować o najważniejszych sprawach dla Polski, dla naszego społeczeństwa, dla naszej gospodarki, dla dalszego rozwoju Polski – podkreślał Andrzej Duda wskazując, że dialog ma fundamentalne znaczenie dla stabilnego rozwoju.

Z punktu widzenia historii Rady Dialogu Społecznego można powiedzieć, że historia zatacza koło:
– Koalicja PO-PSL przecież wtedy pracowała przy tej ustawie i wtedy ona stanowiła większość sejmową, kiedy ustawa była uchwalana w 2015 roku. Dzisiaj znów rząd składa się w ogromnej części z przedstawicieli tych ugrupowań –zauważył Andrzej Duda.

Rada zyskuje nowy impuls do pracy.

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca".