Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie to atrakcyjne miejsce dla młodszych i starszych. I to o każdej porze roku!

Najstarszym zabytkiem w Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie jest Ok1-112 z 1915 roku. Można tu zobaczyć także najdłuższy wykonany w Polsce Pu29-3. To jedyny zachowany egzemplarz tego parowozu. Natomiast najmłodszym eksponatem jest parowóz TKb -2845 z 1925 roku. Najoryginalniejszy jest z pewnością wagon kolei linowo-terenowej z zakopiańskiej Gubałówki. Ciekawa jest także kolejka lilipucia, która ma zaledwie kilkadziesiąt centymetrów wysokości. Przejażdżki tym „maleństwem” stały się dużą atrakcją.

- Po zapętlonym torze o rozstawie 241 mm kursuje od czerwca parowóz oraz stylizowane, otwarte wagony mierzące zaledwie kilkadziesiąt centymetrów wysokości - mówi Krzysztof Jażdżewski, dyrektor Muzeum Ziemi Kościerskiej. - Mimo „lilipuciej” skali, kolejka jest przeznaczona do rekreacyjnych przejażdżek dla zwiedzających, zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie ma najliczniejszą i wciąż rozrastającą się ekspozycję pojazdów szynowych w Północnej Polsce. Ponadto, atrakcję stanowi też zabytkowa hala parowozowni wraz z pomieszczeniami warsztatowymi. W 2013 roku realizowany był projekt „Pomorskiej Kolei Skarbnica - Rewitalizacja Zabytkowych Obiektów Zespołu Parowozowni w Kościerzynie”. Projekt ten, wspófinansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego, przebiegał wieloetapowo.

Rewitalizacji poddano halę parowozowni i budynek biurowy, pochodzące z lat trzydziestych XX w. W dalszej kolejności, dawne pomieszczenia warsztatowe zostały przystosowane dla potrzeb nowej wystawy stałej, wyposażonej w multimedialne środki przekazu. Zwiedzający mogą również obejrzeć ruchome makiety, przedstawiające stację kolejową Kościerzyna oraz kolej magnetyczną. Z myślą o osobach niewidomych, na terenie muzeum znalazły się wykonane z brązu i opisane alfabetem Braille’a, makiety dwóch parowozów i Zespołu Parowozowni.

Na obecne ziemie polskie kolej dotarła już w 1842 roku, łącząc Wrocław z Oławą. Od tego momentu został zapoczątkowany dynamiczny rozwój linii kolejowych na Dolnym Śląsku, a także w pozostałych zaborach. Na Pomorzu budowa linii kolejowych trwała od połowy XIX wieku. W 1851 roku uruchomiono połączenie między Krzyżem, Piłą i Bydgoszczą, a rok później utworzono przedłużenie tej linii przez Tczew do Gdańska. Następnie kolej dotarła m.in. do Chojnic, Lęborka i Starogardu Gdańskiego.

Budowa sieci kolejowej miała z góry ustalony przebieg. Początkowo powstawały linie główne, a następnie ich odgałęzienia, przedłużane w kolejnym etapie do sąsiedniej linii głównej. Tą drogą połączenie kolejowe otrzymała również Kościerzyna. 15 maja 1882 roku, w pruskim parlamencie zatwierdzono budowę nowej linii kolejowej o znaczeniu dojazdowym pomiędzy Pszczółkami a Kościerzyną. Budowa rozpoczęła się od strony Pszczółek przez Sobowidz i Skarszewy.

Powszechnie przyjmowaną datą dotarcia pierwszego pociągu do Kościerzyny jest 2 listopada 1885 roku. Najprawdopodobniej w tym samym czasie, zgodnie z zasadami obowiązującymi na Kolejach Pruskich, wzniesiono parowozownię typu wachlarzowego. Sieć kolejowa na Pomorzu stopniowo się zagęszczała i już w pierwszych latach XX wieku z Kościerzyny funkcjonowały połączenia z m.in. z Chojnicami, Bytowem oraz Kartuzami.

Po odzyskaniu niepodległości, Kościerzyna znalazła się w wąskim gardle łączącym Polskę z morzem. Wobec faktu utworzenia Wolnego Miasta Gdańska, władze zadecydowały o powstaniu nowoczesnej linii kolejowej łączącej kopalnie śląskie z budującą się Gdynią. Magistrala węglowa stała się najważniejszą inwestycją kolejową międzywojennej Polski. Jej trasę na północ od Bydgoszczy wyznaczono przez Kościerzynę, co wiązało się z rozbudową lokalnego węzła kolejowego.

Wraz z połączeniem do Gdyni, wzniesiono też czterostanowiskową, przelotową parowozownię z roku 1929, zachowaną do dnia dzisiejszego. Lata trzydzieste były okresem najbardziej intensywnego ruchu kolejowego w Kościerzynie. W 1945 r. Kościerzyna ponownie trafiła w ręce polskie. Po stopniowej odbudowie parowozowni ze zniszczeń wojennych, parowozownia została przywrócona do służby. Kolejno podlegała ona jednostce gdyńskiej, a od 1977 r. – tczewskiej, zaś w latach 1984-1992 stanowiła samodzielną lokomotywownię II klasy i przez krótki czas Zamiejscowy Oddział Eksploatacyjny.

Wraz z zastępowaniem trakcji parowej przez spalinową, zmniejszyła się również konieczność utrzymywania licznych lokomotywowni. Od 1 listopada 1992 roku, zarządzeniem naczelnego dyrektora Północnego Okręgu w Gdańsku, na miejscu lokomotywowni, został utworzony Skansen PKP Kościerzyna. Do podstawowych działań skansenu zaliczono nie tylko gromadzenie i konserwację eksponatów związanych z historią kolei, ale także utrzymywanie w stanie czynnym parowozów.

Oprócz działalności o charakterze muzealnym, skansen posiadał też czynne parowozy, prowadzące tzw. pociągi retro. Po przeprowadzonym podziale PKP, w 2001 roku, skansen został przejęty przez PKP Cargo. Taki stan rzeczy utrzymywał się przez osiem lat. W 2009 roku, placówka ta, już jako Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie, została włączona w struktury Muzeum Ziemi Kościerskiej.

Muzeum jest czynne codziennie, również w dni świąteczne

Godziny otwarcia:

• poniedziałek: 10.00 – 16.00
• wtorek - niedziela: 10.00 – 18.00

W poniedziałki zamknięte są hala Parowozowni i ekspozycje stałe oraz nie ma możliwości przejechania się drezyną ręczną, kolejką lilipucią, a także oprowadzania z przewodnikiem. Kolej lilipucia kursuje od kwietnia do października. Pół godziny przed zamknięciem muzeum kasa nie sprzedaje biletów.

Cennik

• Bilet normalny – 16 zł
• Bilet ulgowy – 13 zł
• Bilet grupowy – 10 zł

Usługi dodatkowe wymagające wcześniejszej rezerwacji:

• Usługa przewodnicka – 70 zł
• Lekcja muzealna – 30 zł
• Przejazd drezyną – 25 zł (max 12 osób)

Usługi niewymagające rezerwacji:
Przejazd koleją lilipucią

• normalny 7 zł
• ulgowy 5 zł