5. rocznica zabójstwa prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza. Miasto zaplanowało szereg uroczystości wspomnieniowych

Udział w złożeniu kwiatów przy tablicy w miejscu śmierci Pawła Adamowicza w sobotę 13. stycznia o 19:00 zapowiedział premier Donald Tusk

Wcześniej Donald Tusk zapowiadał osobny polityczny wiec na Długim Targu o 17:00 tego samego dnia, wycofał się jednak z pomysłu, informując w mediach społecznościowych o swoim udziale w złożeniu kwiatów przy tablicy między Złotą Bramą a Katownią na Targu Węglowym w ramach uroczystości zaplanowanych przez miasto.

„Spotykamy się 13 stycznia w Gdańsku, w piątą rocznicę zamachu na Pawła Adamowicza. Nigdy nie zapomnimy tej tragicznej lekcji. Nie pozwólmy, by nienawiść i kłamstwo znów zatryumfowały. Sobota, Targ Węglowy, godz. 19.00” – napisał premier w serwisie X (d. Twitter).

Spodziewane jest też wśród innych oficjalnych mów przemówienie premiera. Ta część uroczystości może się przerodzić w dużą manifestację. Opisane niżej późniejsze punkty programu uroczystości mogą ulec opóźnieniu.

Program uroczystości poświęconych pamięci Pawła Adamowicza w 5. rocznicę jego zabójstwa został przedstawiony w piątek, 29 grudnia, w Europejskim Centrum Solidarności. W konferencji prasowej wzięli udział: obecna prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, europoseł Magdalena Adamowicz i Antonina Adamowicz, wdowa i córka zamordowanego prezydenta, Jacek Bendykowski, prezes Fundacji Gdańskiej, Magdalena Mistat z ECS oraz Waldemar Kotowski, dyrektor Uniwersyteckiego Liceum Ogólnokształcącego im. Pawła Adamowicza.

- Zapraszamy wszystkich tych, którzy chcą wspomnieć pana prezydenta, upamiętnić go, do bycia razem. Myślę, że to, co chyba każdemu z nas pozostało w pamięci, to garnięcie się ludzi do siebie wzajemnie. Kiedy najpierw czekaliśmy na wieści, czy uda się pana prezydenta uratować i potem, kiedy w Europejskim Centrum Solidarności tłumy żegnały pana prezydenta przed odprowadzeniem go na miejsce wiecznego spoczynku, wtedy wszędzie chcieliśmy być razem i także te wydarzenia, które przygotowaliśmy wspólnie z różnymi środowiskami, są dla każdego – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska, oceniając, że hejt w przekazie publicznym nie skończył się i nadal zbiera swoje żniwo.

- Bardzo serdecznie zapraszam, jak co roku, o godzinie 19:00 13 stycznia pod tablicę upamiętniającą miejsce zamachu, która znajduje się między Katownią a Złotą Bramą. Zaplanowano tam krótkie wspomnienia pana prezydenta i złożenie kwiatów. Następnie wspólnie przejdziemy do bazyliki Mariackiej. To wszystko przy dźwiękach wygrywanych na carillonie, które tak dobrze pamiętamy z tamtego czasu: „The Sound of Silence” – zachęcała do przyjścia Aleksandra Dulkiewicz.

Prezydent Gdańska przybliżyła wydarzenia drugiego dnia tegorocznych wydarzeń rocznicowych. Pełny, trzydniowy program zawiera:

• 11:00 koncert carillonowy – wieża kościoła św. Katarzyny,
• 12:00 Dzień Patrona – Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące im. Pawła Adamowicza,
• 18:00 promocji książki Antoniego Pawlaka pt. „Pusty gabinet. Paweł Adamowicz: prezydent, szef, przyjaciel” – biblioteka ECS,
  13 stycznia (sobota);
• 16:00 ogłoszenie laureata Nagrody im. Prezydenta Adamowicza – Instytut Kultury Miejskiej, Kunszt Wodny,
• 19:00 złożenie kwiatów przy tablicy pamiątkowej, następnie przemarsz do Bazyliki Mariackiej – plac pomiędzy Katownią z Złotą Bramą,
• 19:30 modlitwa międzywyznaniowa przy grobie Pawła Adamowicza – Bazylika Mariacka,
• 20:00 widowisko słowno-muzyczne z udziałem polskich wykonawców – Bazylika Mariacka,
  14 stycznia (niedziela);
• 12:00 msza święta w intencji śp. Pawła Adamowicza – Bazylika Mariacka,
• 12:05 koncert carillonowy – wieża Ratusza Głównego Miasta ,
• 13:30 odsłonięcie ławeczki Pawła Adamowicza – Wyspa Spichrzów,
• 17:00 „Wieczór dla przyjaciela” – ogród zimowy ECS.

Przyznawaną po raz trzeci nagrodę im. Prezydenta Adamowicza przybliżyły wdowa po zamordowanym i jego córka.

- W sercach niektórych ludzi, oprócz żalu i smutku narodziła się myśl, aby stworzyć coś więcej. By ta tragedia była zapamiętana jako dramat i smutek, ale aby przekuć ją w coś dobrego. Promować dobre praktyki, a także postawy, które sprawią, że w przyszłości mowa nienawiści nie będzie zbierać takich żniw i plonów, Dlatego została powołana inicjatywa nagrody imienia Pawła Adamowicza – mówiła Magdalena Adamowicz.

Jak zaznaczyła wdowa po Pawle Adamowiczu, nagroda jest dla tych, którzy są odważni w promowaniu postaw walczących o prawdę, walczących przeciwko ksenofobii, mowie nienawiści oraz promujących równość, wolność i tolerancję.

Ustanowienie nagrody to wspólna inicjatywa ICORN – Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia, Europejskiego Komitetu Regionów oraz Gdańska.

Antonina Adamowicz przedstawiła finałową piątkę osób i podmiotów nominowanych do nagrody:

• Nathalie Appere, burmistrz Rennes – za zaangażowanie, osobiste przekonanie i pionierskie przywództwo jako pierwsza kobieta burmistrz Rennes od 2014 roku,
• Ałła Myronowa, wójt gminy Inhulka na Ukrainie – za walkę o niepodległość Ukrainy i działania na rzecz rozwoju gminy,
• Anna Dąbrowska, prezes stowarzyszenia Homo Faber – główną misją organizacji jest propagowanie praw człowieka w ramach hasła: „Prawa człowieka: małe kroki, duże zmiany”. Fundacja ta zrzesza ekspertów z różnych dziedzin, którzy wykorzystują swoje doświadczenie i zaangażowanie, aby wprowadzać pozytywne zmiany w społeczeństwie. Ich celem jest, aby każdy mieszkaniec Lublina mógł cieszyć się pełnią praw bez względu na pochodzenie, orientację czy przekonania,
• Stowarzyszenie na rzecz Demokracji Lokalnej w Zavidovici w Bośni i Hercegowinie – od lat 90. stowarzyszenie niesie pomoc i działa na rzecz odzyskania godności gospodarczej i społecznej autonomii dla tysięcy ludzi, którzy byli ofiarami konfliktów lub prześladowań na całym świecie,
• Krajowa Federacja Stowarzyszeń Kobiet Romek Kamira – stowarzyszenie działa na rzecz wolności, solidarności i równości Romów. Jej głównymi celami są: promowanie włączenia społecznego, jednocześnie promując zachowanie romskich zwyczajów i tradycji.

Piątek, 12 stycznia, w ULO im. Pawła Adamowicza będzie dniem patrona.

- Co roku obchodzimy dzień patrona szkoły, natomiast w tym roku pierwszy raz nasze uroczystości zostały wpisane do uroczystości miejskich. Z tego względu chcemy zainicjować coroczne debaty, rozmowy ważne dla uczniów i ważne dla całego społeczeństwa. W tym roku będzie to debata panelowa „Nowoczesna szkoła w nowoczesnym mieście”. Wydaje nam się, że jest to zgodne z tymi pomysłami, spostrzeżeniami pana prezydenta na temat nowoczesnej edukacji w Gdańsku – mówił Waldemar Kotowski, dyrektor ULO.

Socjolog, nauczyciel i samorządowiec: prof. Cezary Obracht-Prondzyński, Wojciech Rzehak, były wicedyrektor VII Prywatnego Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie oraz prezydent Aleksandra Dulkiewicz, skonfrontują swoje przemyślenia na temat nowoczesnego szkolnictwa ze spojrzeniem pokolenia licealistów.

Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące noszące imię Pawła Adamowicza jest szkołą, która powstała z jego inicjatywy i pomysłu. Zamordowany prezydent Gdańska nie doczekał momentu, kiedy szkoła powstała. W 2019 roku, krótko po śmierci Adamowicza, powołano do życia przy Uniwersytecie Gdańskim liceum ogólnokształcące jego imienia. Liceum jest jedyną szkołą średnią w Polsce prowadzoną w ścisłym partnerstwie z trzema uczelniami: Uniwersytetem Gdańskim, Politechniką Gdańską i Gdańskim Uniwersytetem Medycznym, a organem prowadzącym jest fundacja Pozytywne Inicjatywy.

Fundacja Gdańska organizuje koncert w Bazylice Mariackiej 13 stycznia.

- Swój udział potwierdzili już Bovska, Ewelina Flinta, Marek Piekarczyk, a także Tadeusz Seibert. Koncert będzie przeplatany materiałami filmowymi i wspomnieniami – informował Jacek Bendykowski, prezes Fundacji Gdańskiej.

Ostatni dzień obchodów tragicznej rocznicy zamknie dyskusja przy okrągłym stole w ECS.

- W 2019 roku w ECS prawie 60 tys. gdańszczan, Pomorzan, Polaków i migrantów żegnało pana prezydenta Pawła Adamowicza. Jedni w absolutnej ciszy, inni oddawali się refleksji, próbowali się nią podzielić. Byliśmy świadkami wielu akcji społecznych. Ktoś przyniósł ciepłej kawy, gorącej herbaty, ktoś inny przywiózł kanapki. Służby miejskie postawiły autobusy, żeby ci, którzy stali kilkanaście godzin, mogli się ogrzać. To była nieprawdopodobna noc i dzień. To było nieprawdopodobne pożegnanie. Ale była to też ogromna refleksja nad tym, czy ten styczeń 2019 roku nas zmieni? Czy deklaracje, które sobie wtedy składaliśmy, jedni publicznie, inni w zaciszu domowym, jeszcze inni bardzo intymnie, zmieniły coś w nas samych i w społeczeństwie? Tegoroczny »Wieczór dla przyjaciela« będzie właśnie o tym – zapraszała Magdalena Mistat, wicedyrektor ECS.

Do rozmowy zaproszone zostały osoby, które publicznie relacjonowały wydarzenia ze stycznia 2019 roku, będzie to między innymi Estera Flieger, dziennikarka, redaktorka naczelna pisma, ale także portalu NGO.pl. Zaproszono również doktor Annę Materską-Sosnowską, politolożkę, twórczynię Programu Przywództwa Społecznego w Studium Obywatelskim im. Pawła Adamowicza. Zaproszenie Europejskiego Centrum Solidarności przyjął także Bogusław Chrabota, redaktor naczelny Rzeczpospolitej, politolog, eseista, a rozmowę poprowadzi red. Piotr Jacoń.

Tegorocznym obchodom towarzyszy wydanie książki Antoniego Pawlaka pt. „Pusty gabinet. Paweł Adamowicz: prezydent, szef, przyjaciel”. Pawlak, poeta, redaktor prasy podziemnej od lat 70. przez czasy karnawału „Solidarności”, stanu wojennego, po upadek PRL, w latach 2007-17 był rzecznikiem prezydenta Gdańska. Rok wcześniej i aż do zabójstwa Pawła Adamowicza był jego doradcą.

13 stycznia 2019 roku, podczas finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej pomocy, Paweł Adamowicz został zaatakowany przez napastnika, który wtargnął na scenę na Targu Węglowym w Gdańsku. Stefan Wilmont, 30-latek, który kilka dni wcześniej zakończył odsiadywanie wyroku za napady na placówki bankowe, kilkakrotnie ugodził nożem prezydenta Gdańska. Adamowicza nie udało się uratować mimo natychmiastowej reanimacji i wielogodzinnej kardiochirurgicznej operacji ratunkowej. Zmarł nazajutrz w gdańskim Uniwersyteckim Centrum Klinicznym. Akt oskarżenia wpłynął do gdańskiego sądu 10 grudnia 2021 roku, pod koniec marca 2022 roku ruszył proces.

W marcu 2023 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku uznał Stefana Wilmonta za winnego zabójstwa prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza i skazał go na dożywocie z możliwością ubiegania się o przedterminowe zwolnienie po 40 latach odbywania wyroku. Adwokat skazanego złożył apelację, brat zamordowanego, poseł Piotr Adamowicz, oskarżyciel posiłkowy w procesie, zaskarżył w części uzasadnienie wyroku. Paweł Adamowicz był prezydentem Gdańska 21 lat.