5 rocznica śmierci dra Jerzego Knyby

Jerzy Knyba urodził się 10 września 1932 roku w Królewskiej Nowej Wsi w powiecie wąbrzeskim, w rodzinie Bronisława i Wandy z domu Wilczyńskiej. Ojciec – nauczyciel pochodził z Radunia, matka zaś z powiatu wąbrzeskiego. Dzieciństwo i młodość Jerzy spędził na ziemi puckiej. W 1940 roku rozpoczął edukację w szkole powszechnej w Strzelnie. Naukę kontynuował do połowy 1944 roku, kiedy to budynek szkoły zamieniono na polowy szpital.

Dalej kształcił się po zakończeniu wojny w latach 1945–1951 w Państwowym Gimnazjum i Liceum w Pucku. Maturę zdał w 1951 roku z wynikiem bardzo dobrym. W latach 1951–1955 studiował historię na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Promotorem pracy magisterskiej na temat buntu Gdańska przeciw Stefanowi Batoremu w latach 1576–1578 był profesor Kazimierz Lepszy. W 1955 roku Jerzy Knyba uzyskał dyplom magistra historii wraz z dyplomem uznania. 12 sierpnia 1962 roku w Polskich Łąkach koło Świecia wstąpił w związek małżeński z Haliną Skwierawską. Z tego związku doczekali się dwójki dzieci: Adama – ur. 19 października 1963 roku oraz Lucyny – ur. 4 marca 1974 roku. W 1955 roku w Kościerzynie rozpoczęła się życiowa misja wspaniałego wychowawcy kilku pokoleń mieszkańców ziemi kościerskiej, samorządowca oraz społecznika. W naszym mieście narodziły się dwie wielkie pasje honorowego obywatela naszego miasta, muzealnika i etnografa. Jako nauczyciel historii i łaciny w Liceum Ogólnokształcącym w Kościerzynie od 1955 roku spełniał się jako pedagog, uzyskując trzeci, najwyższy stopień specjalizacji zawodowej i honorowy tytuł Profesora Szkoły Średniej. W tej szkole pracował na pełnym etacie aż do przejścia na emeryturę w 1991 roku, przy czym przez

18 lat był zastępcą dyrektora tej szkoły, a przez 12 lat jej dyrektorem. W latach 1970–1977 odbywał studia doktoranckie zakończone uzyskaniem stopnia doktora nauk humanistycznych w zakresie etnografii na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu pracą „Procesy rozwojowe tradycyjnego budownictwa na środkowych i południowych Kaszubach od XVIII do początku XX wieku”. W tym czasie prócz pracy dydaktycznej i wychowawczej angażował się w działalność społeczną na rzecz miasta i powiatu kościerskiego. Przez 27 lat był radnym, kolejno powiatowej, miejskiej, miejsko-gminnej i znowu miejskiej rady, w tym w latach 1981–1988 jej przewodniczącym. Ważnym fragmentem działalności dr. Jerzego Knyby była działalność muzealnicza. To Jemu zawdzięcza nasze miasto zainteresowanie zbieractwem i kolekcjonerstwem po II wojnie światowej. Z Jego inicjatywy w kościerskim Liceum Ogólnokształcącym powstała w 1963 roku Izba Regionalna. Zgromadzono w niej głównie eksponaty związane z przeszłością Kościerzyny i okolic. Pod koniec lat 60. utworzono drugą – Izbę Pamięci Narodowej. Obie izby stały się źródłem szerszego zainteresowania ogółu młodzieży kościerskiego LO historią i kulturą materialną regionu kaszubskiego.

W 1965 roku z części zbiorów szkolnych Jerzy Knyba utworzył w Powiatowym Domu Kultury pierwszą w województwie gdańskim i jedną z pierwszych w kraju Izbę Regionalną. W 1965 roku z okazji uroczystości poświęconej 40. rocznicy śmierci Izydora Gulgowskiego był autorem inicjatywy rozbudowy skansenu we Wdzydzach. W latach 1969–1972 zorganizował trzy wystawy obrazujące kulturę materialną Kaszub, a w 1971 roku – wystawę „Dzieje Kościerzyny i Ziemi Kościerskiej”.

W latach 1991–1992 gromadzone przez wiele lat w obu izbach zbiory przeniesiono do Kościerskiego Domu Kultury przy ulicy Długiej. Uroczyste otwarcie ekspozycji pod nazwą „Ekspozycja Muzealna Kościerzyna i Ziemia Kościerska” odbyło się w czerwcu 1992 roku. Wreszcie szerokie grono turystów oraz mieszkańców miasta miało okazję poznać dzieje Kościerzyny i okolicy. Wkrótce jednak okazało się, iż zajmowana powierzchnia to za mało, aby pomieścić wszystkie wartościowe zbiory i jednocześnie dobrze je wyeksponować. Bardzo szybko zauważono, że do celów muzealnych doskonale nadawałby się kościerski ratusz usytuowany w samym centrum miasta. Wymagał jednak zakrojonej na szeroką skalę renowacji. Dzięki przychylności władz miasta i zaangażowaniu dr. Jerzego Knyby udało się ją przeprowadzić w latach 1995–2000. Piętro oraz poddasze oddanego do użytku obiektu przeznaczono na potrzeby projektowanego muzeum. Jerzy Knyba był współinicjatorem i współorganizatorem obchodów rocznicy jubileuszu 600-lecia Kościerzyny w 1998 roku oraz powrotu historycznego herbu Kościerzyny w latach 1975–1995.

Już w styczniu 2000 roku przeniesiono ekspozycję z Kościerskiego Domu Kultury. Eksponaty umieszczono nie tylko w odrestaurowanych pomieszczeniach, lecz także w nowych gablotach. Uroczyste otwarcie ekspozycji odbyło się 17 lipca 2000 roku. Na początku 2006 roku władze miasta jednogłośnie opowiedziały się za utworzeniem muzeum samorządowego. W kilka miesięcy później, 27 października 2006 roku, Rada Miasta Kościerzyny powołała Muzeum Ziemi Kościerskiej w Kościerzynie. W ten sposób spełniło się jedno z największych marzeń Honorowego Obywatela naszego miasta. Od 2012 r. Muzeum Ziemi Kościerskiej nosi imię dr. Jerzego Knyby.

Jerzy Knyba jest autorem publikacji Jozef Wybicki – życie i działalność patriotyczna oraz współinicjatorem budowy pomnika Józefa Wybickiego w Kościerzynie. Zainicjował także budowę szpitala, oczyszczalni ścieków i wysypiska śmieci w Gostomiu. Szczególną zasługą Doktora jest zapoczątkowanie prowadzenia kroniki miasta Kościerzyny. Był też wieloletnim członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego.

Za całokształt pracy zawodowej i społecznej w środowisku kościerskim został odznaczony między innymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Stolema, Medalem Tomasza Rogali, Medalem 600-lecia Miasta Kościerzyny, Nagrodą Burmistrza Kościerzyny.

Uchwałą Rady Miasta z 25 sierpnia 2010 roku dr Jerzy Knyba otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kościerzyny. Jerzy Knyba nie doczekał jednak momentu odebrania zaszczytnego tytułu, co miało nastąpić podczas uroczystej sesji Rady Miasta 29 października.

Zmarł 21 października 2010 roku w wieku 78 lat. 25 października w kościele Zmartwychwstania Pańskiego odbyły się uroczystości pogrzebowe dr. Jerzego Knyby, a pochowano go na miejscowym cmentarzu.