Użytkowanie wieczyste czyli działania na ułamkach. W Gdańsku zaświadczenia otrzymało 1/2, w Sopocie 1/3, a w Gdyni 1/4 uprawnionych

Zgodnie z ustawą urzędnicy mają rok na wydanie zaświadczeń (do 31 grudnia br.), a więc na zakończenie procesu przekształceń pozostało jeszcze niespełna pięć miesięcy. Czy wszystkie samorządy zdążą na czas? Czy zainteresowani powinni... bardziej zainteresowac się tematem?

Przekształcenie odbywa się automatycznie i nie wymaga od osoby zainteresowanej podejmowania żadnych czynności: powinnna po prostu otrzymać takie zaświadczenie do domu. Aby jednak nie sparaliżować rynku obrotu nieruchomościami (pierwotnie zakładano, że bez zaświadczenia nie będzie można sprzedać ani kupić nieruchomości) ustawodawca przewidział również tzw. szybką ścieżkę. Osoba zainteresowana może złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia wówczas stosowny urząd (miasta, gminy) musi wówczas takie dokument wydać w terminie czterech miesięcy lub nawet - w uzasadnionych przypadkach w ciągu 30 dni. Za szybsze otrzymanie dokumentu trzeba jednak zapłacić 50 zł. Składanie wniosków o wydanie zaświadczenia jest możliwe do końca stycznia 2020 r.

Okazało się jednak, że – kolokwialnie mówiąc – już od początku działania ustawy notariusze odkorkowali rynek: w styczniu br. Krajowa Rada Notarialna przedstawiła swoją interpretację ustawy, z której wynikało, że można jednak sprzedawać i kupować mieszkania, pod warunkiem, że w umowie znajdzie się stosowny zapis. W przyjętym 11 stycznia 2019 r. stanowisku KRN zwróciła uwagę, że przy sporządzaniu takich umów, pożądane jest umieszczenie w treści umowy pouczenia skierowanego do stron transakcji, że grunt będący w użytkowaniu wieczystym, stanowiący nieruchomość wspólną, mógł ulec przekształceniu we własność.

To jednak nie zwolniło urzędów z obowiązku wydawania zaświadczeń. W wielu małych miejscowościach problemu z ich wydawaniem nie było, co wynika z liczby nieruchomości, których przekształcenia dotyczą. Inaczej sytuacja wygląda w dużych miastach, które radzą sobie z tym problemem różnie.

Jak dotychczas najlepiej z tego zadania wywiązały się m.in. Kraków, gdzie wydano już 45 788 zaświadczeń, czy Gdańsk, gdzie zaświadczenia otrzymało 22 490 uprawnionych (56 proc.). W czołówce wymieniane są też m.in. Warszawa (wbrew początkowym obawom, bo w stolicy potencjalnych beneficjentów ustawy jest najwięcej) i Wrocław.

Z najnowszych danych MIiR wynika, że w skali kraju zaświadczenia w I półroczu otrzymało ponad 36 proc. wszystkich uprawnionych.

- Zmiany, które wprowadziliśmy w ustawie o przekształceniu użytkowanie wieczystego we własność, usprawnią proces przekształcenia. Aktualne tempo wydawania zaświadczeń umożliwia potwierdzenie przekształcenia w formie zaświadczenia dla wszystkich uprawnionych do końca roku - powiedział wiceminister inwestycji i rozwoju Artur Soboń.

Sopot mieści się dokładnie w krajowej średniej. Dotychczas z 2979 uprawnionych zaświadczenia otrzymało 911 osób, czyli 35 procent. Jednak takiego optymizmu, jaki wykazuje minister, w sopockim UM nie ma.

- Mamy nadzieję, że ustawodawca przedłuży termin (przypominamy: aktualnie to 31.12.2019 – przyp. red.) - słyszymy od przedstawiciela sopockiego magistratu.

- _Należy zaznaczyć, że sprawa przekształcenia nie kończy się wraz z wydaniem zaświadczenia potwierdzającego. Zbiór czynności, które pracownicy muszą wykonać, obejmuje nie tylko sporządzenia zaświadczenia, w którym oprócz potwierdzenia przekształcenia użytkowania wieczystego jest ustalona opłata przekształceniowa, płatnia przez 20 lat _– informuje Anna Dyksińska z biura prasowego sopockiego UM. - Do zaświadczenia jest załączona informacja o możliwości zgłoszenia zamiaru jednorazowego uiszczenia opłaty i uzyskania bonifikaty (o ile są spełnione warunki). Po otrzymaniu deklaracji o zamiarze jednorazowej zapłaty pracownicy sprawdzają, czy wnioskodawca spełnia warunki i wówczas przygotowują pismo, w którym zawarta jest informacja o wysokości opłaty przekształceniowej po udzieleniu bonifikaty. Pracownicy muszą wprowadzić każdy przypadek do programu komputerowego (a mają z tym problemy). Po dokonaniu wpłaty wpływa wniosek o zgodę na wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej lokalowej, która jest wpisywana przez sąd wieczysto-księgowy „z automatu” na podstawie zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie. Tak więc, do jednej sprawy trzeba wracać cztery razy. Poza tym, oprócz wydawania zaświadczeń, ci sami pracownicy muszą załatwiać inne sprawy, przypisane do danego stanowiska.

Najmniej zaawansowana jest realizacja postanowień ustawy w Gdyni. Według stanu na dzień 23 lipca wydano tam 4664 zaświadczeń, podczas gdy uprawnionych do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności (z tytułu w/w ustawy) jest 17 232 osoby (27 proc.).

W Gdańsku nie tylko wydawanie zaświadczeń idzie najsprawniej, ale również ich dostarczanie do uprawnionych jest niestandardowe. Od początku czerwca zaświadczenia o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności dostarczają... pracownicy Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Do tego czasu korespondencja związana z przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności była dostarczana do gdańszczan głównie za pośrednictwem poczty. Teraz jednak użytkownicy wieczyści, do których nie dotarła jeszcze korespondencja związana z przekształceniem, mogą spodziewać się, że takie pismo dostarczy do nich nie listonosz, a urzędnik z Urzędu Miejskiego w Gdańsku.

W myśl nowej ustawy, przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności podlegają grunty zabudowane na cele mieszkaniowe:

• zabudowane budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych;
• lub zabudowane budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych.

Mimo aktualizacji stanowiska Krajowej Rady Notarialnej, prawnicy nadal przewidują scenariusze, kiedy przedłożenie u notariusza zaświadczenia o przekształceniu użytkowania wieczystego we własność jest niezbędne. Taki warunek może postawić notariusz w sytuacji:

• przy ustanawianiu odrębnej własności lokali w budynkach wzniesionych na gruntach będących przed dniem 1 stycznia 2019 r. w użytkowaniu wieczystym;
• przy zbywaniu zabudowanych domami mieszkalnymi jednorodzinnymi gruntów, będących przed dniem 1 stycznia 2019 r. w użytkowaniu wieczystym.

Dlatego w niektórych przypadkach zainteresowani powinni jednak zadbać o swojej interesy i złożyć wniosek o wcześniejsze wydanie zaświadczenia. Wbrew pozorom urzędy nie zostały zalane takimi prośbami. We wspomnianym Sopocie tylko 95 osób złożyło w I półroczu wnioski o wydanie zaświadczenia.