Trybunał europejski zaleca rozwój dróg wodnych

Kontrolerzy ETO uznali, że nie wdrożono skutecznie projektów współfinansowanych przez Unię, ujętych w jej strategii na rzecz rozwoju śródlądowych dróg wodnych. Transport wodny nie stał się alternatywnym sektorem dla przewozów drogowych. Nie poprawił się też stan śródlądowych szlaków żeglugowych.

- Jeden rzeczny statek towarowy może zastąpić kilkaset samochodów ciężarowych, a tym samym odciążyć drogi, ograniczyć zanieczyszczenia środowiska i zmniejszyć liczbę wypadków drogowych na obszarze całej Unii - podkreśla Iliana Ivanova, członek ETO. - Przewozy towarów z wykorzystaniem systemu dróg wodnych, rzek i kanałów, może przynieść korzyści wszystkim obywatelom krajów unijnych.

Choć przed ponad 10 laty Unia uznała rozwój śródlądowego transportu wodnego za jeden priorytetów, ten sektor przewozów ładunków rozwija się wolniej niż transport drogowy i kolejowy. Aby udoskonalić sieć połączeń żeglugowych w Europie i wcielić w życie strategię na rzecz trwałego transportu, Unia musi w większym stopniu skupić się na poprawie stanu śródlądowych dróg wodnych i zapewnić większą równowagę między transportem drogowym, kolejowymi i wodnym.

Ograniczone oddziaływanie funduszy unijnych na stymulowanie transportu rzekami i kanałami europejskimi spowodowany był niespełnieniem podstawowego warunku realizacji strategii UE, dotyczącej towarowej żeglugi śródlądowej. Strategia ta przewiduje usunięcie wąskich gardeł na drogach wodnych, którymi są małe prześwity mostów, śluzy o niskiej sprawności obsługiwania statków oraz odcinki rzek i kanałów o szerokości nie dostosowanej do natężenia ruchu barek.

Państwa członkowskie UE nie poświęcały wiele uwagi śródlądowym drogom wodnym, chociaż Komisja Europejska (KE) nadała im priorytetowe znaczenie już w 2001 roku w odciążaniu infrastruktury drogowej i skierowanie ruchu na bardziej przyjazne środowisku sektory transportu. Koszty usunięcia wszystkich wąskich gardeł, z transeuropejskiej sieci dróg wodnych, zdecydowanie przewyższają wysokość funduszy, jakie są dostępne w budżecie Unii. Do wypełnienia tej luki finansowej potrzebne są dodatkowych środki z budżetów państw Wspólnoty lub inwestorów prywatnych.

Kontrolerzy ETO stwierdzili również, że państwa członkowskie, przez które przebiegają główne wodne korytarze transportowe, nie dysponują spójną, ogólną strategią, a w strategiach unijnych nie uwzględniono w dostatecznym stopniu problemów związanych utrzymania rzek i ochroną środowiska.

Aby zwiększyć skuteczność unijnego finansowania przeznaczonego na śródlądowy transport wodny, kontrolerzy ETO zalecają państwom Wspólnoty priorytetowe traktowanie projektów dotyczących dróg wodnych.

Projekty takie, będące opracowaniami zawierającymi szczegółowe plany wyeliminowania wąskich gardeł, mogą przynieść największe korzyści w krótkim czasie. KE powinna więc skupić się na ich finansowaniu. Żeby poprawić koordynację działań między państwami członkowskimi, powinna ona przeprowadzić precyzyjne analizy potencjalnego rynku przewozów i opłacalności żeglugi śródlądowej na różnych odcinkach dróg wodnych. Należałoby także skoordynować wdrażanie sieci bazowej Transeuropejskich Korytarzy Transportowych (TEN-T) w państwach Wspólnoty i uzgodnić z nimi szczegółowe cele w eliminacji wąskich gardeł.

Kontrolą ETO objęto dokumenty programowe i strategiczne krajów unijnych od roku 2001. Przeprowadzono również kontrole na miejscu, by sprawdzić rezultaty osiągnięte w ramach 12 projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych i budżetu TEN-T w Belgii, Czechach, Niemczech oraz na Węgrzech. Na państwa te przypadło niemal 90 proc. dofinansowania przeznaczonego na drogowe inwestycje wodne, które miały być zrealizowane do końca 2013 roku. W latach 2007-2013 unijne projekty związane ze śródlądowym transportem wodnym dofinansowano kwotą 1 278 mln euro w ramach TEN-T, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności.

ETO jest instytucja unijną, utworzoną w 1977 roku. Odpowiada ona za kontrolowanie prawidłowego gromadzenia i wykorzystywania funduszy UE oraz pomaga w usprawnianiu zarządzania finansami Unii.

W sprawozdania z kontroli trybunał zamieszcza ustalenia i zalecenia, przekazywane KE i rządom krajów stowarzyszonych. Są one publikowane przez cały rok i przedstawiają wyniki kontroli wybranych obszarów działalności UE.

Obecnie stanowisko prezesa ETO sprawuje Vítor Manuel da Silva Caldeira z Portugalii. Jego członkami są przedstawiciele z każdego kraju UE (po jednym).

Siedziba trybunału znajduje się w Luksemburgu.