Rozpoczął się Wielki Tydzień, zwieńczony najważniejszymi w Kościele wydarzeniami, przeżywanymi w czasie Triduum Paschalnego

Wielki Tydzień w Kościele to ostatni okres Wielkiego Postu, który wielu wiernych przeżywa w wyciszeniu oraz przygotowaniu do świąt Wielkiej Nocy – przede wszystkim w wymiarze duchowym. W niektórych parafiach odbywają się jeszcze rekolekcje wielkopostne, a także jest organizowana spowiedź. Czas Wielkiego Tygodnia rozpoczyna Niedziela Palmowa, kiedy to – na pamiątkę uroczystego wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy – kapłani podczas mszy świętych poświęcają symboliczne palmy, przynoszone przez wiernych. Odbywają się też procesje z palmami, a w niejednym miejscu również inscenizacje. Podczas mszy świętej jest odczytywany fragment Ewangelii według świętego Marka, zatytułowany „Męka Naszego Pana Jezusa Chrystusa” (lub jego krótsza wersja). Ten dzień zapowiada już zatem, co wydarzy się w ciągu kilku następnych. Obrazuje też ludzkość, która potrafi z jednej strony trwać w euforii i cieszyć się z obecności swojego Pana, a z drugiej – chwilę później – skazać Go na śmierć. Wewnątrz tej klamry mieści się też zdrada, jakiej dopuścił się Judasz oraz wyparcie się Chrystusa przez świętego Piotra.

Ostatnie dni Wielkiego Postu upamiętniają więc najpierw uroczysty wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy, a następnie kolejne sytuacje, jakich doświadczał Chrystus przed swoim spotkaniem z apostołami w wieczerniku. W poniedziałek wspomina się pobyt Jezusa w Betanii, gdzie gościł u Łazarza. Maria, siostra gospodarza namaściła Jezusowi nogi olejkiem, co oznaczało Jego przygotowanie na śmierć. We wtorkowym czytaniu Chrystus, podczas spotkania z uczniami zapowiada zdradę ze strony Judasza oraz zaparcie się Jezusa przez świętego Piotra. W środę natomiast Ewangelia przedstawia scenę zdrady z udziałem Judasza.

– Wielki Tydzień to przede wszystkim końcówka Wielkiego Postu i wejście w ostatnie wydarzenia przed wieczernikiem. Dzisiaj, czyli w poniedziałek wspominamy spotkanie w Betanii, gdzie Jezus został namaszczony oraz przygotowany na śmierć. Dalej mowa jest o zdradzie Judasza czy wyparciu się świętego Piotra, jakie poprzedzają te najważniejsze wydarzenia, skupione na świętym Triduum – mówi ksiądz Krystian Piechaczek, rzecznik diecezji gliwickiej. – Wielki Tydzień to kulminacja Wielkiego Postu, który przygotowuje nas do przeżycia Wielkiego Czwartku, Wielkiego Piątku i Wielkiej Soboty – dodaje.

Warto przypomnieć, że w Wielki Czwartek rozpoczyna się Triduum Paschalne, które jest najważniejszym okresem w Kościele, bezpośrednio poprzedzającym święta Wielkiej Nocy. Jego obchodom towarzyszą tradycyjne obrzędy, przy czym tylko w czwartek są one związane z mszą świętą. Tradycyjnie w Wielki Czwartek przed południem sprawowana jest Msza Krzyżma, celebrowana przez biskupa oraz kapłanów z diecezji. Podczas liturgii biskup błogosławi olej chorych i olej katechumenów, a także konsekruje święte krzyżmo, którym namaszcza się nowo ochrzczonych oraz bierzmowanych.

Wieczorami natomiast, w kościołach jest sprawowana Msza Wieczerzy Pańskiej, rozpoczynająca święte Triduum. Upamiętnia ona ostatnią wieczerzę i ustanowienie przez Chrystusa kapłaństwa oraz Eucharystii. To właśnie podczas niej używa się kołatki zamiast gongu w czasie podniesienia. W wielu miejscach praktykuje się również obrzęd obmycia nóg dwunastu mężczyznom – tak, jak to zrobił Jezus wobec apostołów w wieczerniku. Pod koniec mszy kapłan przenosi Najświętszy Sakrament do ciemnicy, gdzie od tego momentu jest adorowany również przez cały Wielki Piątek. Po liturgii z ołtarza zdejmuje się obrus, krzyż, mszał i świece. Pozostaje on więc – tak jak Chrystus, Którego symbolizuje – pozbawiony szat oraz opuszczony.

W Wielki Piątek w Kościele obowiązuje post ścisły – ilościowy oraz jakościowy. Powstrzymanie się od pokarmów mięsnych, a także ograniczenie posiłków – jeden do syta i dwa lekkie – ma być formą umartwienia w dniu, w jakim umęczony Chrystus został przybity do krzyża, na którym nastąpiła śmierć. Przestrzeganie postu ma jednoczyć człowieka z Jezusem oraz Jego cierpieniem. Towarzyszy temu szczególna cisza, jaka wpisuje się w nastrój tego dnia. Warto przypomnieć, że w Wielki Piątek nie ma sprawowanych mszy świętych. W wielu miejscach praktykowana jest droga krzyżowa, a wieczorem w kościołach odbywa się liturgia Męki Pańskiej, podczas której najważniejsza jest liturgia słowa, poprzedzona procesją i leżeniem krzyżem przez kapłanów przed obnażonym ołtarzem. Wierni adorują krzyż oraz przyjmują komunię. Następuje też przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego, gdzie zostaje On jeszcze przez całą Wielką Sobotę.

– W Wielki Piątek Liturgia Męki Pańskiej ukierunkowana jest na liturgię słowa, adorację krzyża i komunię świętą, którą konsekruje się dzień wcześniej, podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej – w Wielki Piątek nie sprawujemy bowiem mszy świętej. Najświętszy Sakrament przenoszony jest też do Grobu Pańskiego, gdzie odbywa się Jego adoracja – mówi ksiądz Krystian Piechaczek, rzecznik diecezji gliwickiej.

Wielkiej Sobocie także jest przypisywana szczególna cisza, związana z żałobą po śmierci ukrzyżowanego wcześniej Chrystusa. Od godzin porannych wierni gromadzą się w kościołach i innych miejscach, gdzie odbywa się poświęcenie pokarmów, jakie tradycyjnie przynoszą w koszyczkach. Święconki to przede wszystkim jajka, chleb, sól, chrzan, wędlina, babka wielkanocna oraz baranek. Nawiedzają też Grób Pański, adorują krzyż i Najświętszy Sakrament. Bardzo ważnym wydarzeniem jest wieczorna liturgia Wigilii Paschalnej, składająca się z liturgii światła, liturgii słowa, liturgii chrzcielnej i liturgii eucharystycznej. Rozpoczyna ją obrzęd poświęcenia ognia, rozpalanego przed kościołem. Od niego zapala się świecę paschalną, na której kapłan kreśli krzyż oraz litery: Α (alfa) i Ω (omega). W paschał wbija też pięć gwoździ, symbolizujących pięć ran Chrystusa. Gestom kapłana towarzyszą wypowiadane przez niego konkretne słowa. Zapaloną świecę wnosi się do ciemnego kościoła, co symbolizuje światło Chrystusa, rozpraszające mroki życia.

– Wigilia Paschalna odbywa się w sobotę wieczór – w porze, kiedy jest już ciemno. To kulminacyjny punkt przeżywania Triduum, bowiem podczas tej liturgii świętujemy już zmartwychwstanie Pana Jezusa. Najpierw ma miejsce obrzęd poświęcenia ognia, od którego zapalny jest paschał, wnoszony podczas procesji do ciemnego kościoła. Towarzyszą temu słowa „światło Chrystusa”. Przed ołtarzem paschał jest okadzany i śpiewa się Exsultet, czyli Orędzie Wielkanocne. Następnie jest czas na rozbudowaną liturgię słowa. Po niej zostaje poświęcona również woda i następuje odnowienie chrztu świętego. Wigilia Paschalna kończy się procesją rezurekcyjną, podczas której rozbrzmiewają już wszystkie dzwony – zauważa ksiądz Krystian Piechaczek.