Miałem przyjemność być jednym z panelistów, obok profesorów Marka Belki i Michała Kleibera, byłego premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego, premiera Citibanku Sławomira Sikory, Adama Czyżewskiego z NBP. Pewnie każdy z nas nie raz zadawał sobie pytanie, zawarte w tytule panelu. Ja przez lata wypracowałem wiele wariantów odpowiedzi na to pytanie. Mniej lub bardziej intelektualnie ambitnych. I nie mam złudzeń, bym kiedykolwiek przekonał większość. Bo ekonomia nie daje prostych, jednoznacznych odpowiedzi, na proste, nurtujące nas pytania. Co więcej, jakże często różni ekonomiści odpowiadają na te same pytania całkowicie odmiennie. Trudno się w tym połapać.
Najwybitniejsza kobieta-ekonomistka w XX wieku - Joan Robinson pisała, że ekonomii warto się uczyć choćby tylko po to, by nie dać się omamić ekonomistom. Święta prawda. Dodaję zawsze jeszcze: politykom, mediom i (może przede wszystkim) - pseudo-ekonomistom.
Współcześnie, zawdzięczamy to głównie internetowi, rozmaite pseudo-teorie, dziwaczne poglądy i opinie rozpowszechniają się bardzo szybko. I jeśli dają proste recepty na rozwiązanie nurtujących nas problemów gospodarczych, wiele osób im ulega.
Czy osoby znające choćby podstawy ekonomii dałyby się złapać na obietnice wielkich zysków twórcom piramid finansowych czy instytucji typu Amber Gold? Czy tak wielu wyborców (nie tylko w Polsce) skłonnych byłoby głosować na populistycznych polityków, obiecujących szybkie, efektywne i sprawiedliwe rozwiązania wszelkich bolączek gospodarczych?
Z ekonomią jest trochę tak, jak z medycyną. Wszyscy się na tych dziedzinach znają, bo niemal wszyscy czasami chorują i, chcąc nie chcąc, stykają się też z gospodarką. Mamy własne doświadczenia, co daje nam podstawy do mniemania, że potrafimy oceniać propozycje sensownie i podejmować właściwe decyzje. A jednak wierzymy w cudowne leki na wszystko, błyskawiczne i niekłopotliwe sposoby odchudzania i… lokujemy pieniądze tam, gdzie oferują nam nadzwyczajne korzyści bez ryzyka. Tak jak w medycynie, w ekonomii ubiera się czasem owe koncepcje i recepty w "naukowe" teorie. I łatwiej je wtedy kupujemy.
W narodzie funkcjonują najróżniejsze pomysły ekonomiczne. Deirdre McCloskey nazywa to "ersatz economics", Paul Krugman - "airport economics", a znając powszechną elokwencję taksówkarzy, moglibyśmy też użyć określenia "taxi economics". Czy solidnie wykształceni ekonomiści powinni walczyć z takimi ekonomiami? Z pewnością tak. Również, a może przede wszystkim ci, którzy uczą.
A z drugiej strony, co także wydaje mi się istotne, nie oczekujmy od ekonomii zbyt wiele. Uczestnicy nocnej dyskusji zadawali wiele pytań bardzo praktycznych, oczekując naukowo uzasadnionych odpowiedzi. Czy wybór między ZUS i OFE można rozstrzygnąć na gruncie naukowej teorii? Czy o dostępności kredytów decyduje teoria? Czy polityka monetarna jest zawsze oparta na jakiejś teorii? Nie, ekonomia jako nauka nie rozstrzygnie za nas wszystkiego, nie zdejmie ryzyka z naszych działań. Ale powinna chronić nas przed grubymi błędami, uleganiem iluzjom i skłaniać do refleksji.
Warto o tym rozmawiać? Frekwencja na nocnej dyskusji jest dobrą odpowiedzią.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
