Pomorskie w Unii: Powstał kolejny raport Agencji Rozwoju Pomorza o kondycji sektora MSP

Od kilku lat ze swoim zespołem bada Pan kondycję mikro-, małych i średnich pomorskich przedsiębiorstw. Pierwsze badanie było przeprowadzone jeszcze na długo przed nadejściem kryzysu finansowego na świecie.
To już czwarte badanie. Pierwsze w ramach Pomorskiego Obserwatorium Gospodarczego zostało przeprowadzone w 2006 roku. Później były jeszcze trzy edycje, ostatnia w 2009. Na jesieni ubiegłego roku ponownie zapytaliśmy o kondycję pomorskich firm. Unikatowość naszych badań polega na tym, że za każdym razem wracamy do tych samych przedsiębiorstw. Taka metodologia pozwala na obserwowanie zmian, które zaszły nie tylko w całej badanej populacji, ale także, co najważniejsze, w poszczególnych firmach. Możemy obserwować, jak reagują one na zmiany otoczenia, analizować, czy potrafią się do nich dostosować i je wykorzystać.

Czytaj także felietony Piotra Dominiaka

I jakie wnioski nasuwają się z tych obserwacji?
Zasadniczy wniosek jest taki, że nastąpiło pogorszenie nastrojów. Ale tego można było się spodziewać w sytuacji spowolnienia gospodarczego. Ciekawe jest jednak to, że pesymistyczne opinie dotyczą głównie sytuacji makroekonomicznej i perspektyw dla gospodarki narodowej. Znacznie lepiej przedsiębiorcy oceniają sytuacje swoich firm. Spowolnienie gospodarcze nie przekłada się bezpośrednio na ich biznesy. Zamierzają je rozwijać, a przynajmniej utrzymywać dotychczasowy poziom aktywności. Oceniają, że zyski wprawdzie nie są i nie będą wysokie, ale tylko bardzo niewielu przewiduje, że bieżący rok zamknie się stratą. Niewysoka rentowność przekłada się oczywiście na mniejsze inwestycje. Interesujący jest obraz zmian zatrudnienia, jaki wyłania się z naszych badań. W 2009 roku badana grupa MSP zatrudniała 17 504 pracowników. Trzy lata później ich liczba wzrosła zaledwie o1 osobę. Nie znaczy to jednak, że w tym okresie nie następowały istotne zmiany w zatrudnieniu. Na ten efekt netto (+1) złożyła się likwidacja 3032 miejsc pracy w 224 firmach i przyrost miejsc pracy o 3033 w 164 firmach. Tzw. obrót miejsc pracy (suma ubytków i przyrostów miejsc pracy do początkowego stanu zatrudnienia) wyniósł 35 proc., czyli był wysoki.

ZOBACZ KONIECZNIE: POMORSKIE W UNII EUROPEJSKIEJ

Badanie zostało przeprowadzone na terenie całego województwa?
Obejmowało całe województwo. Oprócz tego wybraliśmy kilka powiatów o najwyższej stopie bezrobocia, w których badano tylko mikroprzedsiębiorstwa (poniżej 10 zatrudnionych). Badanie pokazało, że tam sytuacja uległa pogorszeniu. Wszystkie badane firmy łącznie zredukowały zatrudnienie o 6 proc. Ponad połowa z nich zredukowała liczbę pracowników, a tylko nieco ponad 1/5 zwiększyła zatrudnienie. Zazwyczaj tak jest jednak, że regiony słabsze gospodarczo najmocniej odczuwają spadek koniunktury. W ubiegłym roku po raz pierwszy poddaliśmy analizie mikroprzedsiębiorstwa w jednym wybranym powiecie. Był nim pow. kościerski, charakteryzujący się dość wysoką stopą bezrobocia, niższym od średniego w regionie poziomem wykształcenia i przedsiębiorczości. Okazało się, że tamtejsi mikroprzedsiębiorcy całkiem nieźle sobie radzą. Wyniki badania wskazują także, że w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, większość wybrała prowadzenie biznesu nie dlatego, że zmusił ich do takiego działania dotychczasowy pracodawca. W większości to ich świadomy wybór. To grupa już okrzepłych firm na rynku. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie są to firmy, które będą się w przyszłości dynamicznie rozwijać i tworzyć nowe miejsca pracy. W takim regionie jak powiat kościerski, gdzie mamy małą liczbę przedsiębiorców w przeliczeniu na mieszkańców okazuje się, że najskuteczniejsze są instrumenty wspierające powstawanie nowych biznesów. Takie działania okazują się bardziej skuteczne (w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy) niż wsparcie dla podmiotów już działających. Te, jeśli nawet planują rozwój, to przede wszystkim zakładają wzrost przychodów, poszerzenie rynków zbytu, a dopiero w dalszej kolejności ewentualnie - wzrost zatrudnienia.
Dla firmy istotne jest otoczenie, w którym działa, np. administracja. Stosunek do niej także był badany?
Zbadaliśmy go po raz pierwszy. I wyniki są dość zaskakujące. Okazało się, że przedsiębiorcy dobrze oceniają urzędy gmin czy powiatów, także urzędy pracy, a nawet - nie-zbyt przecież lubiane - urzędy skarbowe. Badania pokazały też, że przedsiębiorcy nie narzekają jakoś mocno na biurokrację. W każdym razie nie jest ona barierą hamującą rozwój firmy. Ważne, mające duże znaczenie dla przedsiębiorczości, jest wzajemne zaufanie między przedsiębiorcami. Wydawać by się mogło, że jest ono bardzo niskie, badania dotyczące zaufania społecznego od lat pokazują przecież, że Polacy zaufaniem się nie darzą. Okazało się, że w biznesie, przynajmniej tu, na Pomorzu, jest inaczej. Poziom wzajemnego zaufania jest bardzo wysoki. Najwyższym zaufaniem firm cieszą się ich kontrahenci i partnerzy handlowi. I to w czasach, kiedy narastają zatory płatnicze i problemy z terminowym regulowaniem należności, na które skarży się spora część ludzi działających w biznesie. Wysokie zaufanie to dobra baza do rozwoju działalności gospodarczej.

Takie cykliczne badania to ogromna baza wiedzy. W jaki sposób może zostać wykorzystana?
Wyniki naszych badań mogą posłużyć do kształtowania instrumentów polityki gospodarczej w regionie. Jak już wspomniałem, sytuacja w powiecie kościerskim skłoniła do konkluzji, że trzeba tam mocniej promować rozwój przedsiębiorczości. Działania władz lokalnych powinny być nastawione głównie na tworzenie nowych firm. Generalnie instrumenty wsparcia, np. pożyczkowe czy fundusze unijne, powinny być kierowane do firm mających potencjał wzrostowy. Jest tak, i to jest normalne zjawisko nawet w czasach prosperity, że taki potencjał ma tylko mniejsza część przedsiębiorstw, a większość boryka się z kłopotami bądź od lat jest na tym samym poziomie. Tę rozwojową mniejszość trzeba znaleźć, dotrzeć do niej i wspierać, poprzez umiejętną i przemyślaną selekcję dostępnych instrumentów prorozwojowych. Już w poprzednich badaniach zaproponowaliśmy pewien instrument, pozwalający wyłonić spośród całej populacji firm te, które taki potencjał posiadają. Mamy nadzieję, że będzie on wykorzystywany na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Czy badania będą kontynuowane w kolejnych latach?
Mamy nadzieję, że tak. Kolejna edycja mogłaby się odbyć w 2015 roku. 2-3-letnia przerwa pozwoliłaby zaobserwować tendencje w rozwoju firm i sytuację w poszczególnych regionach województwa.
VIII Pomorskie Forum Przedsiębiorczości - Agencja Rozwoju Pomorza zaprasza
Już 23 maja br. w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym w Gdyni odbędzie się VIII Pomorskie Forum Przedsiębiorczości. Impreza kierowana jest do przedsiębiorców, przedstawicieli instytucji pozarządowych i samorządu.
Głównym tematem tegorocznego wydarzenia jest "Przedsiębiorczość w kontekście zmian społeczno-gospodarczych". W ramach kilkunastu sesji tematycznych w formie wykładów, warsztatów i paneli dyskusyjnych uczestnicy będą mogli zapoznać się z najnowszymi trendami w biznesie. Podczas sesji głównej zaprezentowane zostaną wyniki najnowszego badania kondycji małych i średnich przedsiębiorstw w województwie pomorskim oraz poruszona zostanie tematyka trendów i zmian gospodarczych i ich wpływu na sektor MSP. Pozostałe spotkania pogrupowane zostały w cztery bloki tematyczne: komunikacja, zarządzanie kompetencjami, zrównoważony rozwój oraz możliwości dofinansowania działalności gospodarczej w kolejnym okresie unijnego programowania. Uczestnicy, jak zawsze, mogą wybrać interesujący temat lub zapisać się na cały blok.

Szczegółowy program oraz formularz zgłoszeniowy on-line dostępne są na stronie internetowej wydarzenia www.forum.arp.gda.pl

VIII Forum organizowane jest w ramach projektu pn. "Razem dla rozwoju kościerskich przedsiębiorstw - partnerstwo lokalne na rzecz rozwoju przedsiębiorczości w kontekście zarządzania zmianą gospodarczą" realizowanego przez Agencję Rozwoju Pomorza w partnerstwie z Kaszubskim Instytutem Rozwoju.