Gdańskie Dni Pomocy Psychologicznej. Jak znaleźć właściwego psychoterapeutę?

Zanim zabierzemy się za właściwe poszukiwania właściwego psychoterapeuty, należałoby przede wszystkim uściślić, kto w ogóle psychoterapeutą jest, a kto nie.

Zaskakująco często psychoterapeuta mylony jest z psychologiem i psychiatrą. Iluż pacjentów trafiających do gabinetu z pełnym przekonaniem stwierdza, że już byli u psychoterapeuty – a nawet, że już „mieli psychoterapię” – po czym okazuje się, że po prostu kilkukrotnie spotkali się z psychologiem czy psychiatrą właśnie... To zamieszanie wiąże się w dużej mierze z brakiem ustawy określającej zawód psychoterapeuty. Teoretycznie, w świetle prawa, psychoterapię może prowadzić… właściwie każdy. Na szczęście wieloletnie wysiłki uznanych towarzystw zrzeszających psychoterapeutów zmierzające do ujednolicenia wymogów szkoleniowych i etycznych oraz wzrastająca świadomość społeczna tego, czym jest psychoterapia i kto ma odpowiednie wykształcenie i kompetencje, by ją prowadzić, pozwalają precyzyjnie określić, kto kim jest i czym się, w temacie zdrowia psychicznego oraz diagnozy i leczenia chorób i zaburzeń, zajmuje.

Psycholog to absolwent studiów magisterskich na kierunku psychologia. Psycholog może zajmować się poradnictwem psychologicznym, dokonywać wraz z pacjentem wstępnej diagnozy trudności, pomagać w zorientowaniu się w naturze zgłaszanych problemów. Może, na przykład działając w ramach interwencji kryzysowej, udzielać wsparcia, by następnie, jeśli to zasadne, skierować zgłaszającą się osobę do odpowiedniego specjalisty: psychiatry czy psychoterapeuty.

Psychiatra to lekarz medycyny po psychiatrycznym stażu specjalizacyjnym. Psychiatra zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób i zaburzeń psychicznych, opierając się przede wszystkim na farmakoterapii, czyli na stosowaniu leków. Niekiedy psychiatra, rozpoznając złożoność problemu pacjenta, kieruje go – zamiast lub oprócz przypisania leków – do psychoterapeuty.

Psychoterapeuta to osoba mająca wykształcenie i kompetencje do leczenia poprzez psychoterapię. Choć prawo wciąż tego nie określa, w gruncie rzeczy wymagania, które należy spełnić, by określać się psychoterapeutą, są przedmiotem relatywnej zgody pomiędzy najważniejszymi towarzystwami. Psychoterapeuta w ich świetle to absolwent studiów wyższych, który odbył dodatkowo co najmniej czteroletnie szkolenie psychoterapeutyczne w jednej z akredytowanych szkół psychoterapii, lub jest w trakcie szkolenia. Zwykle zwieńczeniem takiego szkolenia, poza uzyskaniem dyplomu ukończenia szkoły, jest zdobycie certyfikatu psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychologicznego lub Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Wiąże się to między innymi z odbyciem stażu klinicznego oraz terapii własnej psychoterapeuty, co w niezwykle złożonym procesie psychoterapii, w dużej mierze opartym na głębokiej relacji między psychoterapeutą a pacjentem, jest dla pacjenta gwarantem bezpieczeństwa. Dokonując wyboru psychoterapeuty, warto upewnić się, że poddaje się regularnej superwizji (konsultuje proces prowadzonej psychoterapii z innymi psychoterapeutami). Dobrze świadczy o psychoterapeucie, jeśli jest członkiem któregoś z uznanych towarzystw psychoterapeutycznych i prowadzi swoją praktykę zgodnie z kodeksem etycznym danego towarzystwa.

Czym jeszcze, poza kwestiami formalnymi wymienionymi wyżej, kierować się przy wyborze psychoterapeuty? Cóż, warto mieć na uwadze, że z wybraną osobą spędzimy, potencjalnie, długie godziny na niełatwych często rozmowach o tym, co jest dla nas w życiu najtrudniejsze i najbardziej bolesne. Przeglądając stronę internetową czy profil danego psychoterapeuty, zaufajmy po prostu swojej intuicji!

Ważnym, może kluczowym, etapem wyboru psychoterapeuty jest proces konsultacji. Pierwszy telefon czy e-mail wysłany do psychoterapeuty nie przypieczętowuje jeszcze kontraktu terapeutycznego, który zwykle jest przedmiotem rozmów podczas kilku spotkań konsultacyjnych. Na tym etapie psychoterapeuta stawia zwykle wstępną diagnozę, proponując optymalną formę psychoterapii (rozważając terapię indywidualną, terapię pary, terapię rodzinną czy terapię grupową). Psychoterapeuta wraz z pacjentem zarysowuje cele psychoterapii, określa częstotliwość spotkań (od jednego do kilku w tygodniu), niekiedy jej orientacyjną długość, oraz ustala kwestie techniczne dotyczące np. sposobu rozliczania czy zasad odwoływania sesji. Przede wszystkim jednak, w toku konsultacji psychoterapeuta i pacjent decydują, czy chcą i są w stanie pracować razem nad problemem czy problemami wniesionymi przez pacjenta.

Autor artykułu, Michał Głuszek, to psycholog, psychoterapeuta, autor reportaży i esejów, nauczyciel, podróżnik. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego, członek Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Psychodynamicznej, uczeń Szkoły Psychoterapii Psychodynamicznej Krakowskiego Centrum Psychodynamicznego, uczestnik seminariów Instytutu Studiów Psychoanalitycznych im. Hanny Segal. Doświadczenie zawodowe zdobywał między innymi w Chinach, Syrii, Indonezji, Birmie i Indiach. Obecnie związany z Gdańskim Ośrodkiem Pomocy Psychologicznej. Prywatnie – entuzjasta literatury, filmu, muzyki, antropologii i nocnych rozmów z przyjaciółmi.