Gdańsk: Trzy nowe obrazy Peetera Danckersa trafią do Muzeum Narodowego (ZDJĘCIA OBRAZÓW)

Na początku czerwca 2010 roku Muzeum Narodowe w Gdańsku otrzymało w formie depozytu, z zobowiązaniem zakupu, trzy portrety Peetera Danckersa de Rij. Po ponad roku wszystkie dzieła udało się pozyskać w drodze darowizn bądź wieloletnich depozytów.

Portret młodego mężczyzny namalowany około 1640 roku został przekazany Muzeum jako wieloletni depozyt przez Korporację Budowlaną DORACO Spółkę z o.o., Portret mężczyzny, namalowany przez Danckersa także około 1640 roku powiększył muzealną kolekcję malarstwa gdańskiego dzięki współpracy z Grupą LOTOS SA, natomiast dzięki firmie ENERGA SA własnością zbiorów Muzeum jest trzeci z portretów Danckersa - Portret kobiety, obraz pochodzący z tego samego okresu, co dwa pozostałe.

Z punktu widzenia strategii budowania zbiorów malarstwa w Oddziale Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, której priorytetem jest tworzenie możliwie wyczerpującej kolekcji malarstwa gdańskiego, depozyt ten ma niebagatelne znaczenie.

Portrety Peetera Danckersa de Rij są znakomitym uzupełnieniem ekspozycji muzealnej. Ze względu na swoją wielką artystyczną klasę i ogromne znaczenie artysty w historii nie tylko gdańskiego malarstwa, ale również polskiego malarstwa barokowego eksponowanie tych dzieł umożliwi pełniejszą prezentację sztuki gdańskiej XVII wieku i zarazem kulturowego portretu samego miasta.

Peeter Danckers de Rij, pochodzący z Holandii, byl uznanym portrecistą. Artysta został sprowadzony do Polski przez króla Władysława IV Wazę ok. 1635 r. jako portrecista i dekorator najprawdopodobniej w związku z przygotowaniami do ślubu monarchy z Cecylią Renatą Habsburżanką. Wkrótce został nadwornym malarzem Wazów, malował głównie portrety. Działał w Warszawie, Gdańsku i Wilnie.

Do Polski przybył jako ukształtowany już malarz i wywarł ogromny wpływ na tutejsze malarstwo portretowe. Dzięki temu, mimo że zachowała się bardzo niewielka liczba dzieł mistrza (min. w muzeach w Brukseli, Amsterdamie, Brunszwiku, Gripsholmie, Frederiksborgu) pełniejsze wyobrażenie o jego twórczości dają sztychy autorstwa między innymi grafików gdańskich Hondiusa i Falcka. Jeden z najsłynniejszych portretów Danckersa, wizerunek Cecylii Renaty do niedawna znany był właśnie tylko ze sztychu, a odnalazł się w Moskwie, gdzie trafił ze zbiorów Uniwersytetu Wileńskiego. Najprawdopodobniej powstał on w Wilnie w 1639 r., podczas organizowanych wtedy uroczystości na cześć królowej. W Polsce malarz spędził ćwierć wieku, aż do swojej śmierci w 1661 r. Artysta został napadnięty i śmiertelnie raniony w miejscowości Rudniki pod Wilnem. Wedle anegdoty talent portrecisty pomógł schwytać złoczyńców, bowiem ostatnią pracą artysty były szkice przedstawiające oprawców.

Danckers portretował rodzinę królewską, przedstawicieli szlachty i patrycjatu. Są to wizerunki reprezentacyjne, których zadaniem było ukazanie statusu portretowanego, stąd też dbałość o ukazanie przepychu ubioru i odpowiednich atrybutów, najczęściej przedstawionych na tle pejzażu. Z zachowanych dzieł można wymienić jeszcze Portret Adama Kazanowskiego z 1638 r. oraz Portret Królewicza Zygmunta Kazimierza z 1644 r. Z dawnej kolekcji rodziny Kwileckich pochodzą trzy obrazy datowane na około 1640 r.: portret młodzieńca z panoramą Gdańska w tle, wizerunki mężczyzny i kobiety, będących najpewniej członkami jednej rodziny, być może z rodu Węsierskich. Według hipotez niektórych opinii portretowani są spokrewnieni z rodziną Denhoffów lub Wejherów, inni określają je po prostu jako portrety gdańskich patrycjuszy. Z całą pewnością są doskonałym przykładem reprezentacyjnych wizerunków gdańskiego patrycjatu oraz jego arystokratycznych ambicji.