Dr Marcin Gerwin: Budżety obywatelskie budują kulturę demokracji. Trzeba je zreformować

Że ten aspekt jest wciąż do poprawienia. W Sopocie zhakowanie systemu jest jeszcze prostsze niż w Gdańsku, gdyż nie trzeba nawet podawać numeru PESEL. Żeby zagłosować wystarczy podać adres zamieszkania danej osoby i jej datę urodzenia. Oczywiście, że tak nie powinno być. To obniża wiarygodność głosowania. Jednak nie to wydaje mi się dziś największym mankamentem budżetów obywatelskich.

Dla mnie najważniejsze jest, aby mieszkańcy mieli, poprzez budżet obywatelski, wpływ na kierunek rozwoju miasta. Na tym zależało nam od samego początku. Po pierwsze potrzebny jest namysł nad priorytetami wydatków, a po drugie wybór projektów ogólnomiejskich po rozmowie na ich temat, czyli po deliberacji.

W projektach ogólnomiejskich można pieniądze podzielić na kategorie, aby przedsięwzięcia z różnych dziedzin życia nie musiały ze sobą wzajemnie konkurować. Wówczas remonty chodników nie będą konkurowały z projektami kulturalnymi, czy ekologia ze sportem, gdyż będą w odrębnych kategoriach. Decydując o tym, ile środków jest przeznaczonych na daną kategorię, decyduje się o priorytetach rozwoju miasta.

Można stworzyć na przykład pulę środków na projekty ekologiczne, odrębną na projekty społeczne, na infrastrukturę drogą, itp. O tym również powinni decydować sami mieszkańcy. Kiedy już będą ustalone kategorie wydatków, wówczas do nich zgłasza się propozycje konkretnych projektów. I tu kolejna, kluczowa zmiana - projekty ogólnomiejskie byłyby wybierane przez panel obywatelski.

Jest to losowo wyłoniona grupa mieszkańców danego miasta, z uwzględnieniem kilku kryteriów demograficznych, dzięki czemu uzyskuje się „miasto w pigułce”. Dzięki organizowaniu panelu obywatelskiego znika problem z numerami PESEL oraz nie jest już potrzebna promocja projektów. Wszyscy pomysłodawcy mogą osobiście przedstawić swój projekt, co poprawia równość szans. Nie trzeba wówczas robić kampanii plakatowej na mieście.

Ta propozycja dotyczy projektów ogólnomiejskich. Na poziomie dzielnic nadal byłoby głosowanie powszechne.

Aby go zastosować w budżecie obywatelskim potrzebna jest zmiana prawa przez Sejm. Niedawne zmiany w ustawie o samorządzie gminnym przyblokowały rozwój budżetów obywatelskich w Polsce.

Zdecydowanie jest dużo pozytywów. Najważniejszy jest taki, że wiele projektów, by nie powstało, gdyby nie budżety obywatelskie. Ludzie są świetnymi ekspertami od swoich własnych potrzeb. Druga rzecz, to budowanie kultury demokracji, zaufania do mieszkańców.