"Burza" w Teatrze Szekspirowskim, czyli wyspa tonąca we mgle! Spektakl w reżyserii Szymona Kaczmarka

Na festiwalach szekspirowskich przez lata oglądaliśmy różnorodne realizacje. Widzowie gorąco sprzeczali się czy lepsza była „Burza” rumuńska z fortepianem czy francuska, której akcja działa się kuchni. Teatr z Petersburga nawiązywał do komedii dell’ arte, a Prospero ukazany było jak szlachetny myśliciel zdający sobie sprawę z tego jak bardzo jego zdobywana przez lata wiedza odbiega od realiów życia. Była kubańska „Burza” pełna karaibskich mitów, urzekająca urodą plastycznych scen. Była „Burza Iriny Brook z cyrkową nutą, gdzie Prospero zdradzony restaurator wyczyniał magiczne sztuczki.

Długo by można wymieniać wielorakie odczytywanie tej sztuki, a jaki jest gdański spektakl?

Wszechobecna mgła

Jak w teatrze za czasów Szekspira widzowie z trzech stron otaczają scenę, śledzą spektakl z balkonów lub stoją przy scenie. Interesująca scenografia Kai Migdałek, przywodzi na myśl brzeg wyspy, na którym sterczą rozwalone kontenery, jak kadłub statku. Jeden z kontenerów jest siedzibą Prospera - pana wyspy. Tu i ówdzie walają się resztki dawnego życia, magnetofon szpulowy, kosztowności, książki. Nad wyspą unosi się mgła. Bohaterowie chodzą po piasku, którym umazana jest też Miranda. Efektowne, ubrudzone ziemią kostiumy przygotowała Marta Śniosek-Masacz.

Reżyser nie uczynił Prospera (gra go Paweł Smagała) głównym bohaterem spektaklu. Przed premierą powiedział „Zostanie on nieco przyćmiony przez inne postacie.”

Gdański Prospero to dojrzały mąż w sile wieku, opętany myślą o zemście. „Opuszczony, samotny, z płaczącym dzieckiem na rękach, zostałem wygnany. Ocalałem dzięki litości jednego z oprawców”. Trafia na wyspę, na której żyje syn wiedźmy Kaliban i Duch Ariel. Teraz Prospero chce odzyskać należną mu władzę. Zemścić się na tych, którzy go wygnali, więc wywołuje burzę, która sprawia, że statek, na którym płyną jego wrogowie: Antonio, Gonzalo oraz Alonso wraz z synem Ferdynandem i bratem Sebastianem ulega katastrofie, a pasażerowie lądują na wyspie...

Tu Ferdynand spotyka córkę Prospero Mirandę, gra ją Wiktoria Dudek, dzikuskę, którą niewiele różni od Kalibana (w tej roli Marcin Gaweł) i która podobnie jak on nie zna innego życia i świata.

Reżyser dokonał znacznych skrótów sztuki, ograniczył nie tylko postać Prospera.

Mocnym akcentem jest muzyka Żelisława Żelisławskiego, jej mocne rockowe brzmieniepłynnie przechodzące w dyskretną muzykę pełni szczególną rolę i słusznie, bo jak pisze Szekspir: „Wyspa ta jest pełna dźwięków. Głosów i słodkich pieśni, które cieszą”.

Niebo nade mną

Jeżeli Szekspir na scenie ma być lustrem, w którym odbija się nasza rzeczywistość, nasz styl myślenia o sobie i o świecie, to po obejrzeniu gdańskiej realizacji nie wiem w jakim świecie żyjemy. Być może widzowie odnajdą w tej „Burzy” jakieś ukryte głębokie myśli, powab. Jak dla mnie jest to wyspa bez magii, uroku, żartu, zaginął gdzieś Prospero.

W antycznym teatrze aktorzy stojąc na scenie, mieli nad sobą gwieździste niebo, przed sobą widzów, którym mówili o rzeczach dla człowieka najważniejszych. Taki jest też Szekspir, autor, który potrafił porwać nawet w jarmarcznym teatrze. W gdańskiej „Burzy” jak dla mnie Szekspira nie ma. Ale czy warto zobaczyć ten spektakl? Warto. Sama wizyta w tym wyjątkowym teatrze jest wydarzeniem, warto także po to, aby po latach spierać się czyja „Burza” była lepsza Szymona Kaczmarka czy np. gdyńska „Burza” na Scenie Letniej w reżyserii Julii Wernio przed laty.