Po drugie: Austostrada wodna na Wiśle. Zapora we Włocławku wreszcie została zabezpieczona

Jak poinformowała Urszula Tomoń, rzecznik prasowy RZGW w Warszawie, w czasie konferencji przypomniano historię stopnia wodnego Włocławek i omówiono rezultaty projektu, który umożliwił jego gruntowny remont.

W roku 1957 Komitet Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk opracował projekt regulacji dolnej Wisły, zgodnie z którym miano zbudować na niej 9 stopni wodnych. Projekt ten zyskał nazwę Kaskada Dolnej Wisły. Pierwszą zaporę zbudowano w latach 1963-1970 we Włocławku. Efektem przegrodzenia rzeki było powstanie zbiornika zaporowego, największego w Polsce, mającego powierzchnię 7040 ha oraz długość 59 km i szerokość - do 2,5 km. Zakładano, że włocławska zapora będzie jedyną na dolnej Wiśle najwyżej 10 lat. Niedobory środków finansowych w kasie państwowej spowodowały wstrzymanie budowy kolejnych zapór. W rezultacie samotna budowla piętrząca we Włocławku wciąż pozostawała bez koniecznego podparcia wodnego leżącymi poniżej niej następnymi stopniami. Powodowało to erozję dna rzeki za zaporą, co groziło katastrofą na ogromną skalę. Spowodowała ona także utratę drożności przepławki dla ryb. Aby ograniczyć erozję dna, w latach 1997- 1999 zbudowano próg o długości 660 m i szerokości około 7 m, stabilizujący poziom wody na dolnym stanowisku zapory.

Czytaj też: Po drugie: Austostrada wodna na Wiśle. Zakończono I etap Programu Żuławskiego, będzie II etap
Stopień wodny we Włocławku, przegradzający Wisłę na szerokości ponad 1 km i spiętrzający ją do wysokości 12,8 m (od dna do lustra wody), złożony jest z kilku obiektów w układzie liniowym. Są to: zapora czołowa, jaz, przepławka dla ryb, przepływowa elektrownia wodna o mocy 162 MW, śluza i dwa awanporty. Komorowa śluza żeglugowa, o szerokości 12 m i długości 115 m, służy do śluzowania statków o wyporności do 1600 ton. Jest ona zlokalizowana przy lewym brzegu Wisły. Od strony wody górnej komorę zamykają stalowe wrota segmentowe, a od wody dolnej - stalowe wrota wsporne. Przed śluzą, po obu jej stronach, znajdują się awanporty - górny i dolny, będące rejonami postojowymi dla statków, łodzi czy jachtów, płynących w dół lub w górę rzeki i oczekujących na śluzowanie. Kolejnym elementem stopnia jest przepływowa elektrownia wodna o mocy 162 MW, największa tego rodzaju w kraju. Na nią wodę spiętrza jaz, będący 200-metrową budowlą żelbetową, złożoną z 10 przęseł z progami. Przęsła są zamykane ruchomymi stalowymi zasuwami. Funkcją jazu jest utrzymywanie stałego poziomu rzeki, aby umożliwić żeglugę, działanie elektrowni wodnej i spust nadmiaru wody w zbiorniku zaporowym, w razie zagrożenia powodziowego. W filarze działowym, między jazem a elektrownią wodną, umiejscowiona jest schodkowa przepławka dla ryb wędrownych (certy, troci wiślanych, łososi). Pomiędzy jazem a prawym brzegiem Wisły usytuowano zaporę czołową, mającą długość 670 m, szerokość w koronie - 13 m, szerokość w podstawie - 150 m i wysokość od dna - 20 m. Jest ona budowlą ziemną, usypaną z piasków wydobytych z dna rzeki. Jej skarpy zabezpieczono płytami żelbetowymi, od wody górnej i narzutem kamiennym - od wody dolnej. Drenaż budowli wykonano ze żwiru-kamieni i częściowo - z rur drenażowych.

Tomoń przekazała, że przygotowania do remontu zapory rozpoczęto w 2009 roku. Roboty hydrotechniczne, ujęte w projekcie włocławskim, zaczęły się w czerwcu 2013 roku. Kosztowały one w sumie 115,4 mln zł. Ponad 80 mln zł z tej kwoty stanowiło dofinansowanie z Funduszu Spójności Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013. Zakres dwóch pakietów remontu stopnia był bardzo szeroki. Zwłaszcza że przeprowadzono go po raz pierwszy od zbudowania zapory przed 45 laty.

Pakiet 1 remontu objął przebudowę i remont zapory czołowej, poprzez poprawę stanu zagęszczenia jej korpusu oraz wykonanie przesłony przeciwfiltracyjnej wzdłuż muru oporowego na lewym przyczółku i remont ubezpieczeń skarpy odwodnej. Wyremontowano jaz, śluzę, oba awanporty. Żeby spełnić wymogi przepisów obowiązujących na obszarach Natura 2000, zmodernizowano przepławkę dla ryb wędrownych (troci wiślanych, łososi i cert).