Nielegalne fotoradary muszą zniknąć. Czy Debrzno będzie zmuszone oddać pieniądze za mandaty?

- Uczestniczyliśmy w procesie sądowym jednego z naszych członków, który został namierzony przez fotoradar. Po zapoznaniu się z dokumentacją tego postępowania nabraliśmy poważnych wątpliwości co do tego, czy urządzenia zostały zamontowane zgodnie z prawem. Postanowiliśmy więc zaalarmować wojewodę - tłumaczy ks. Artur Mezglewski, prezes stowarzyszenia, profesor prawa.

Jak dowiedzieliśmy się w Urzędzie Wojewódzkim, ta skarga doprowadziła do przeprowadzenia kontroli w komendzie Straży Miejskiej w Debrznie, która to ustawiła wspomniane urządzenia.

- Wojewoda zlecił ją w ramach uprawnień do nadzoru nad działalnością straży gminnych - informuje Roman Nowak, rzecznik wojewody. - Kontrola została przeprowadzona przez Komendę Wojewódzką Policji i potwierdziła, że Straż Miejska zainstalowała dwa maszty na podstawie zgody nieuprawnionego organu. Wojewoda wezwał więc do natychmiastowego usunięcia bezprawnie zainstalowanych urządzeń.

Burmistrz Debrzna, Mirosław Burak, zapowiedział jednak, że zanim podejmie działania, samorząd będzie chciał wyczerpać procedurę odwoławczą. Z decyzją wojewody nie zgadza się sam komendant straży, twierdząc, że został wprowadzony w błąd. Jak więc doszło do montażu kontrowersyjnych fotoradarów?

Z informacji, do jakich dotarliśmy, wynika, że wniosek o montaż fotoradarów Straż Miejska w Debrznie złożyła w listopadzie 2010 r. - zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami - w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. GDDKiA poinformowała jednak, że wstrzymuje się z wydaniem zgody - ze względu na wchodzące z nowym rokiem zmiany w prawie (od 2011 r. zgodę na montaż fotoradarów wydaje wyłącznie Inspekcja Transportu Drogowego). Karol Markowski, zastępca dyrektora gdańskiego oddziału GDDKiA, poinformował też strażników pisemnie, że po zmianie przepisów ich wniosek zostanie przekazany - zgodnie z nowymi zasadami - Inspekcji Transportu Drogowego i to ona będzie odpowiedzialna za jego rozpatrzenie.

Tyle że po czterech miesiącach Markowski wysłał do Debrzna kolejne pismo. 28 marca 2011 roku informuje tamtejszą Straż Miejską, że "w nawiązaniu do wniosku (...) oraz po zapoznaniu się z opinią Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego" gdańska GDDKiA wyraża zgodę na montaż fotoradarów w Uniechowie i Cierznie. To właśnie na ten dokument powołują się od miesięcy debrznieńscy strażnicy.

Jak to możliwe, że trzy miesiące po wejściu w życie nowych przepisów powstał podobny dokument, w dodatku sygnowany przez tego samego urzędnika, który wcześniej uprzedzał o następujących zmianach? Pismo wydaje się tym bardziej zaskakujące, że jeszcze w styczniu 2011 r. GDDKiA zameldowała o przekazaniu wniosku straży - zgodnie z kompetencjami - do ITD, a ta z kolei po kilku tygodniach powiadomiła, że z jego rozpatrzeniem musi zaczekać do przygotowania szczegółowych przepisów.

- Wynikłą sytuację traktuję jako nieporozumienie - mówi dziś sam Markowski. - To że w świetle obowiązujących przepisów nie mieliśmy prawa wydać ostatecznej zgody na lokalizację fotoradarów, jest oczywiste. Wydając naszą zgodę, nie sądziliśmy że Straż Miejska w Debrznie potraktuje ją jako jedynie wystarczający warunek do ich postawienia - tłumaczy wicedyrektor GDDKiA. Twierdzi też, że jego zgodę należy traktować tylko jako opinię wobec planów montażu urządzeń. - Być może nastąpiła niefortunna gra słowna - przyznał w rozmowie z nami.

- Skoro pismo, które uzyskaliśmy z GDDKiA nie było ostateczną zgodą, to jak wytłumaczyć to, że ci, którzy powinni ją wydać, przez dwa lata nie odpowiedzieli na nasz wniosek? Dotąd nie uzyskaliśmy żadnej decyzji w tej sprawie z Inspekcji Transportu Drogowego - irytuje się Ireneusz Ruszczyk, komendant Straży Miejskiej w Debrznie.

Generalna Inspekcja Transportu Drogowego nie była w stanie w piątek odnieść się do sprawy. W GITD usłyszeliśmy zapewnienie, że jeszcze w tym tygodniu zostanie nam udzielona odpowiedź.

W 2011 roku, czyli pierwszym roku, gdy zainstalowane zostały maszty z fotoradarami, Debrzno zainkasowało blisko 4,8 mln zł z tytułu mandatów i grzywien. Rok wcześniej suma ta wynosiła "tylko" 1,5 mln zł. Z kolei na 2013 r. władze Debrzna prognozują, że samorząd zbierze z mandatów niemal 2,5 mln zł.

Co możemy zrobić?

Z mec. Łukaszem Isenko, adwokatem, rozmawia Łukasz Kłos

Czy mandat z nielegalnego fotoradaru jest ważny?
Sytuacja nie jest prosta. Przepisy w sprawach o wykroczenia dają niewielką możliwość uchylania kar nałożonych jako mandaty. Kodeks daje ukaranemu 7 dni na zwrócenie się do sądu z wnioskiem o jego uchylenie. Przy tym jedyną przesłanką, jaką może badać sąd, jest to, czy czyn, za który dana osoba została ukarana, stanowi wykroczenie.

Czyli "legalność" fotoradaru nie ma znaczenia?
Jeżeli trzymać się literalnie obowiązujących przepisów, to tak. Jednak w 2007 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż rozpatrując wniosek o uchylenie mandatu, sąd powinien zbadać sprawę w szerszym kontekście, w tym oceniając też dowody oskarżyciela, np. Straż Miejską.

Co może zrobić kierowca, ukarany na podstawie bezprawnego fotorejestratora?
Należy we właściwym miejscowo sądzie rejonowym złożyć wniosek o uchylenie mandatu, w którym opiszemy stan faktyczny, zaznaczając też, że urządzenie rejestrujące postawione zostało bezprawnie. Ostateczne rozstrzygnięcie zależy zawsze od oceny stanu prawnego, jak i faktycznego, dokonanej przez sędziego.