Pomorskie miasta na starych grafikach. Wystawa w Sopocie (ZDJĘCIA)

Czy wiecie, jak wyglądał Gdańsk, Malbork czy Elbląg przed 200 laty? Które budynki zachowały się do dzisiaj, a co bezpowrotnie zniknęło? Wiedzą to na pewno ci, którzy odwiedzili wystawę "Miasta Pomorza. Grafiki ze zbiorów Muzeum Prus Zachodnich", prezentowaną w Muzeum Sopotu. Zobaczyć na niej można 41 prac z widokami Gdańska, Tczewa, Kwidzyna, Malborka, Elbląga, Świecia, Nowego i Grudziądza.

Podróż przez Pomorze

Najstarsza grafika prezentowana na wystawie to drzeworyt pt. "Prussia nunc germanie provincia" z 1493 r., pochodzący z pracowni Michaela Wolgemuta. Praca przedstawia widok pruskiej prowincji, a mówiąc dokładniej miasto otoczone głębokimi wąwozami i szczytami gór. Nie było to zapewne wierne pokazanie danego miejsca.

Dyrektor Muzeum Sopotu Małgorzata Buchholz-Todoroska tłumaczy, że w średniowieczu powszechnie stosowaną praktyką było przedstawianie jakiegoś miasta, jego fragmentu bądź zamku w otoczeniu głębokich wąwozów bądź wyjątkowo stromych gór. Wprawdzie nijak się to miało do rzeczywistości, ale za to stwarzało wrażenie niedostępności i pewnej tajemniczości.

Na wystawie można też zobaczyć mapy. Wśród nich jest mapa Gdańska z 1575 r., a także nieco późniejsza pokazująca Elbląg. Są też bardzo szczegółowe plany miast, z zaznaczonymi ulicami, a niekiedy nawet z przebiegiem murów obronnych.

Popularnym rodzajem przedstawiania dużych aglomeracji było pokazywanie ich od strony rzeki, nad którymi zresztą często były budowane. Na wystawie można zatem zobaczyć przedstawiony w ten sposób Toruń czy Elbląg.

Przykładowo, widok Torunia, od strony Wisły, wykonano w technice miedziorytu kolorowanego. Są tu dokładnie oznakowane budynki, łatwo więc można się zorientować, jakie obiekty zostały przedstawione.

Panorama starego Gdańska

- Ta wystawa to pewien wybór stylów pokazywania miasta - wyjaśnia Małgorzata Buchholz -Todoroska. - Widzimy więc zarówno krajobrazy, jak i "wewnętrzne" widoki miast. W dziełach tych uwieczniono najbardziej popularne wówczas budynki i miejsca, niekiedy wzbogacając je o scenki rodzajowe.

Na pracach popularnych gdańskich grafików można na przykład zobaczyć romantyczne zaułki nadmotławskiego miasta, a także kościoły, place i ulice (m.in. Długą, Długi Targ i Targ Węglowy). Wszystko to na XIX-wiecznych kolorowanych litografiach.
Gdańsk jest miastem, które wyraźnie dominuje na wystawie. To akurat nie dziwi. Wszak był to największy ośrodek na Pomorzu. Panoramę miasta bardzo często przedstawiano z Biskupiej Górki, Góry Gradowej albo od strony Bramy Oliwskiej.

W przypadku tej pierwszej lokalizacji pokazywano nierzadko przedmieścia, gdzie w tle można było zauważyć charakterystyczne wieże bądź inne elementy znanych budynków (np. bazyliki Mariackiej). W sopockim muzeum można zobaczyć zatem grafikę z około 1840 r., najprawdopodobniej autorstwa Conrada Antona, pt. "Gdańsk widziany z Biskupiej Górki" . Sopoccy muzealnicy bardzo sobie cenią tę pracę.

- Znajduje się tu dziewiętnaście widoczków, w tym pokazujące gdańskie kamienice, stocznię, Nowy Port i Wisłoujście - wylicza Małgorzata Buchholz-Todoroska. - Można także zobaczyć Dom Kuracyjny w Sopocie. To bardzo cenny widok, bo niewiele jest prac z pierwszej połowy XIX wieku, przedstawiających obiekt wybudowany przez doktora Jana Jerzego Haffnera.

Ponadto widać fragment plaży i spacerujące po niej osoby.

Dom Zdrojowy był często ukazywany w litografiach w drugiej połowie XIX i XX wieku. Na ogół można było jednak zobaczyć tam obiekt już przebudowany.

Pozagdańskich ciekawostek jest na wystawie znacznie więcej. Do takich należą chociażby widoki Prabut z 1684 r., zamku krzyżackiego w Gniewie czy Chełmna nad Wisłą z XIX w.

Prezentowane w sopockim muzeum grafiki pochodzą ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Krokowej, które od maja 1999 r. współpracuje z Muzeum Prus Zachodnich. Instytucja, działająca w Münster, powstała w 1975 r. i zajmuje się kolekcjonowaniem, przechowywaniem, badaniem oraz prezentacją historii i kultury regionu Dolnej Wisły.

Gdańsk w malarstwie z XIX i XX w.

Wystawa "Miasta Pomorza. Grafiki ze zbiorów Muzeum Prus Zachodnich" będzie pokazywana w kurorcie do końca lutego br. W tym samym miesiącu Muzeum Sopotu planuje otworzyć wystawę poświęconą Gdańskowi w malarstwie z XIX i XX wieku. Prace mają pochodzić z prywatnej kolekcji. Będzie to swego rodzaju uzupełnienie aktualnej wystawy.