Czy dziecko powinno wspierać swoich rodziców

Mój siedemnastoletni syn podjął niedawno pracę. Mieszka cały czas wraz ze mną w swoim domu rodzinnym. Niestety, muszę przyznać ze smutkiem, iż moje z nim kontakty od pewnego czasu zaczęły się pogarszać. Ja straciłam pracę. Syn tymczasem nie chce dawać pieniędzy ani na jedzenie, ani na utrzymanie rodziny. Mam w związku z tym pytanie - czy zarabiające własne pieniądze dziecko ma prawny obowiązek dokładania się do utrzymania swojej rodziny?
Czytelniczka

Według ogólnej zasady zawartej w przepisie artykułu 87 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice i dzieci obowiązani są wspierać się wzajemnie.
W doktrynie ustalono, że wsparcie przyjąć może postać zarówno pomocy materialnej, jak i intelektualnej czy fizycznej, czy też psychicznego i moralnego wsparcia w trudnych życiowo sytuacjach.

Rodzice oraz dzieci są jednocześnie uprawnione i zobowiązane do wsparcia. Przyjmuje się również, że brak wsparcia z jednej strony nie zwalnia drugiej z opisywanego obowiązku.
Zgodnie z przepisem artykułu 91 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko, które ma dochody z własnej pracy, powinno się przyczyniać do pokrywania kosztów utrzymania rodziny.
Według wyżej wymienionego uregulowania, powinność ta istnieje jedynie wówczas, gdy dziecko mieszka u rodziców.

Należy jednak zaznaczyć, że obowiązek przyczyniania się do pokrywania kosztów rodziny istnieje również wtedy, gdy rodzice dziecka nie są małżeństwem oraz również gdy dziecko nie jest już małoletnie.
Jeżeli dziecko mieszka jedynie z jednym rodzicem, przedmiotowy obowiązek nie dotyczy rodzica, z którym dziecko nie mieszka.

Rodzinę, w rozumieniu przepisu artykułu 91 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stanowią zarówno rodzice mieszkający wraz z dzieckiem, jak i inne osoby zamieszkałe z nimi oraz prowadzące wspólne gospodarstwo domowe. Mogą więc to być także np. dziadkowie.
Zakres obowiązku przyczyniania się dziecka do pokrywania kosztów utrzymania rodziny wyznaczają osiągane przez nie dochody z jego pracy, nie natomiast jego możliwości zarobkowe.
Za koszty utrzymania rodziny uznaje się koszty dotyczące zaspokajania jej potrzeb wynikających z normalnego funkcjonowania (m.in. koszty jedzenia, czynszu, opłat, lekarstw itp.).
W przepisie artykułu 91 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidziano sankcji, które można by nałożyć na dziecko, gdyby nie spełniało ono obowiązku przyczyniania się do pokrywania kosztów utrzymania rodziny.

W doktrynie można znaleźć jednak pogląd, że w powyższej sytuacji sąd mógłby np. pozbawić dziecko uprawnienia do rozporządzenia swoim zarobkiem.
W przepisie artykułu 91 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zapisano, że dziecko, które pozostaje na utrzymaniu rodziców i mieszka u nich, jest obowiązane ponadto pomagać im we wspólnym gospodarstwie.

W uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z 28 czerwca 1989 roku (III CZP 65/89, OSNCP 1990, numer 7-8, pozycja 90) stwierdzono, że użyte w artykule 91 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego słowo "pomoc" obejmuje czynności o charakterze pracy fizycznej zarówno w gospodarstwie domowym, jak również w gospodarstwie rolnym czy też warsztacie rzemieślniczym.

Wyjaśniono też, że nasilenie tej pomocy może być tylko takie, aby dziecko mogło się przygotować do przyszłej pracy - stosownie do swych uzdolnień. Chodzi więc o to, by rozmiar pomocy nie pozostawał w kolizji ze zdobywaniem odpowiednich kwalifikacji i przygotowywaniem się do wykonywania obranego kierunku działalności zawodowej oraz nie wpływał ujemnie na rozwój fizyczny i umysłowy.