Produkty tradycyjne z Pomorza: Jabłko po czernińsku to prawdziwy rarytas z Powiśla

Ten deser analizują nawet naukowcy: od kiedy powszechnie zaczęto uprawiać jabłka odmiany Jonatan, miejscowe gospodynie wykorzystywały je w kuchni na różne sposoby, między innymi do przygotowywania aromatycznego deseru pod nazwą jabłko czernińskie - opisuje dr Anna Drożdż, etnolog z Uniwersytetu Śląskiego, prowadząca na Żuławach badania naukowe nt. tworzenia tożsamości lokalnej na przykładzie kultury kulinarnej.

Z jabłek po czernińsku - aromatycznych, pachnących na odległość, no i smakowitych - słynął niegdyś zajazd Jonatan w Czerninie pod Sztumem, gdzie o wolny stolik było równie trudno jak w renomowanych lokalach Trójmiasta. To za sprawą znakomitej kuchni, opartej przede wszystkim o produkty lokalne: wieprzowinę z miejscowych tuczarni, ziemniaki z pól pod Sztumem, no i jabłka z rozległych czernińskich sadów.

Renomę zajazdu odbudowują jego obecni właściciele, za to jabłko po czernińsku postanowiły odkryć na nowo panie z tutejszego Koła Gospodyń Wiejskich.

Przepełnione energią

Wszędzie ich pełno. Zespół "Czerninianki" śpiewa i tańczy na lokalnych uroczystościach. Gospodynie organizują festyny rodzinne, ale i zajęcia dla dziewcząt z Zespołu Szkół w Czerninie, na których uczą wszystkiego, co gospodyni na co dzień przydać się może - od szycia po lepienie pierogów. Rok temu KGW w Czerninie zdobyło Grand Prix turnieju kół gospodyń wiejskich z województwa pomorskiego, niedawno panie uplasowały się na drugim miejscu konkursu naszej redakcji na najpopularniejsze koło w powiecie sztumskim.

Dziś nikt nie jest w stanie dokładnie powiedzieć, kto wpadł na pomysł "ożywienia" receptury na jabłko po czernińsku. Panie postanowiły ustalić szczegóły receptury na smakowity deser. Powie ktoś, przecież zapiekane jabłka to nic szczególnego. Ale jabłko po czernińsku smak ma niepowtarzalny, bo do jego przyrządzenia potrzebne są owoce z tutejszych sadów.

Pani Stefania pamiętała

Gospodynie miały też to szczęście, że wśród członkiń koła jest Stefania Grzegorzewska, która przed laty szykowała jabłka po czernińsku dla gości zajazdu Jonatan. Przepis pamiętała dokładnie.

- Kiedy podjęłyśmy pomysł wpisania jabłka po czernińsku na listę produktów tradycyjnych, nawet nie przypuszczałyśmy, jak długa to procedura - opowiada Danuta Barańska, przewodnicząca koła. - Trwało to ponad rok. Wreszcie 27 lipca nasz deser został wpisany na listę.

Najbardziej cieszyła się pani Stefania, która z tej okazji otrzymała specjalne podziękowania i bukiet kwiatów od burmistrza Sztumu Leszka Tabora. Gospodynie z Czernina wkroczyły nawet z jabłkami, na których płonęły kostki cukru, na sesję Rady Miejskiej. Spróbować deseru chcieli wszyscy.

Miejscowy rarytas

Jabłko po czernińsku ma być miejscowym rarytasem, który zadowoli podniebienia turystów, odwiedzających ziemię sztumską. Mają zasmakować w nim do tego stopnia, by chcieli tutaj przyjechać ponownie. Deser można już zjeść, jak przed laty, w zajeździe Jonatan, skąd tak naprawdę jego receptura się wywodzi.

Inne produkty na liście

Województwo pomorskie posiada już 134 produkty tradycyjne na liście prowadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Województwo śląskie ma 125 zarejestrowanych produktów, podkarpackie 111 - to liderzy tej klasyfikacji.

Wśród produktów tradycyjnych z Pomorskiego dominują te pochodzące z Kaszub i Kociewia. Powiśle, gdzie miały miejsce duże migracje ludności, wciąż tworzy swoją tożsamość regionalną. Z powiatu sztumskiego na liście produktów tradycyjnych znajdują się na razie cztery: marcepanowe serduszka z Piekła, kiełbasa z Piekła z czarną gorczycą, pierogi z kaszą gryczaną i najnowsze - jabłko po czernińsku.

Wpisanie na listę produktów tradycyjnych obwarowane jest wieloma wymogami oraz kryteriami. Zgłoszenia składać mogą osoby fizyczne, firmy, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia, także koła gospodyń wiejskich. Wnioski przyjmują urzędy marszałkowskie, które po szczegółowej weryfikacji przesyłają dokumenty do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - ostateczną decyzję podejmuje resort.

Nie każdy wniosek pomyślnie przechodzi wspomnianą weryfikację. Trzeba m.in. wykazać, że przepis na daną potrawę jest wykorzystywany niezmiennie od co najmniej 25 lat i to z użyciem tych samych metod.

Jak przyrządzić jabłko po czernińsku?

Do przyrządzenia jabłka po czernińsku najlepsze są jabłka średniej wielkości, o gładkiej skórce i białym miąższu. Oczywiście zdrowe, nieobite. Kiedy w Czerninie rozwinięto nowoczesne sadownictwo, do jabłek po czernińsku używano przede wszystkim owoców odmiany Jonatan.

Szczyt owocu trzeba odciąć, ostrożnie usunąć z wnętrza gniazda nasienne. Owoc należy posmarować masłem, natomiast do wydrążonego środka wkładana jest mieszanka suszonych owoców, orzechów i miodu.

Gospodynie z Czernina oczywiście nie ujawniają dokładnych proporcji, lecz można to wypróbować według własnego uznania. Jabłka są następnie zapiekane do miękkości, potem z góry polewane czekoladą. Bezpośrednio przed podaniem deseru na szczyt jabłka należy położyć kostkę cukru nasączoną spirytusem i zapalić. To powoduje, że owoc pokrywa się warstwą słodkiego karmelu.

Dlaczego deser jest wyjątkowy? Przesądza o tym specyficzny smak jabłek z czernińskich sadów.