Gwiôzdczi pukają do drzwi

Wśród barwnych, czasem nieco strasznych postaci wyróżnić można Policjanta, Gwiazdora, Jeźdźca na koniu, Babę z Dziadem, Kominiarza, Diabła, Bociana, brykającego Kozła bądź Barana, któremu towarzyszyć może prowadzący go Chłop. W niektórych grupach pojawia się też Śmierć lub Cyganka z Niedźwiedziem.

Gwiôzdczi chodzą po wsi i odwiedzają poszczególne domostwa. Wzbudzają ogólną radość, u młodszych nieco strachu. Tradycja Gwiazdorów kontynuowana jest m.in. w Chmielnie, Tuchlinku i Lini. To zwyczaj przekazywany w rodzinach z pokolenia na pokolenie. Dołączają się do nich młodzi kawalerowie z danej wsi. Przebierańcom towarzyszy też muzykant, który przygrywa im do zabawy na akordeonie.

Każda z postaci ma określoną symbolikę, np. bocian symbolizuje urodzaj i płodność, a diabeł pokazuje ludziom, że choć Jezus przyszedł na świat, szatan nadal stanowi dla nich zagrożenie. Ze względu na zbliżający się w tym czasie koniec roku kojarzy się także z okresem obrachunków i przygotowaniem do Sądu Ostatecznego. Gwiôzdczi zwane są też gwiazdorami i gwiżdżami, a dawniej były określane jako kozłowie. Mianem Gwiżdży określało się też przebierańców w północnej części Kaszub. Czasami Gwiżdże robili też zwiady przed wizytą Gwiôzdków.

- Dwa tygodnie przed godami obchodzą już gdzieniegdzie chaty wiejskie dwaj przebierańcy gwiżdże, zwykle słusznego wzrostu mężczyźni w koszulowych ubiorach, nie zamaskowani lecz z umalowanymi twarzami - pisał Longin Malicki w książce pt. "Rok obrzędowy na Kaszubach". - Porozumiewając się wyłącznie na migi, zbierają wiadomości o przygotowaniach do świat i upewniają się (zapisując do wielkiej księgi) czy będzie mile widziany zespół przebierańców gwiazdkowych.