Mamy w Pomorskiem Trójmiasto, czyli Gdańsk, Gdynia i Sopot razem wzięte. Jest i... Trójwieś. Składa się ona z trzech Jań: Kościelnej, Leśnej i Starej. W Trójmieście mają siedzibę władze województwa, natomiast trzy wspomniane miejscowości należały do pierwszego wojewody pomorskiego - Jana z Jani, który sprawował swój urząd u schyłku średniowiecza.
Tablica prawdę ci powie
Niedawno natrafiono na oryginał dokumentu wskazującego, że w XV w. siedziba wojewody znajdowała się w Gniewie nad Wisłą - rzeką nazywaną niekiedy Wstęgą Kociewia. To właśnie w tym mieście upamiętniono polskiego dostojnika. Stało się to za sprawą Jarosława Struczyńskiego, kasztelana gniewskiego i porucznika chorągwi husarskiej, oraz Bogdana Badzionga, byłego burmistrza Gniewa, sekretarza gminy Smętowo Graniczne, prezesa Lokalnej Grupy Działania Wstęga Kociewia oraz członka zarządu Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie, którzy sprawie poświęcili wiele czasu i energii.
- W elewację południową Pałacyku Myśliwskiego wmurowana została kopia dokumentu dotyczącego ustanowienia pierwszego urzędu wojewody pomorskiego na zamku w Gniewie - mówi Jarosław Struczyński. - Z kolei w kaplicy pod wezwaniem św. Huberta i św. Jerzego na zamku w Gniewie zamontowaliśmy pamiątkową tablicę.
Umieszczona na niej inskrypcja głosi:
"Janowi z Jani, przywódcy powstania przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu w 1454 roku, pierwszemu wojewodzie pomorskiemu z siedzibą na Zamku Gniew i pierwszemu staroście gniewskiemu w 550. rocznicę jego śmierci. Zamek Gniew. Anno Domini 2011".
Dokumenty historyczne, dotyczące ustanowienia urzędu wojewody na zamku w Gniewie, ujrzały światło dzienne dzięki staraniom Bogdana Badzionga. To on odszukał je w Archiwum Państwowym.
- 6 marca 1454 roku król Kazimierz Jagiellończyk dokonał inkorporacji Prus Królewskich do Polski, ustalając jednocześnie ich podział na województwa - opowiada Bogdan Badziong. - Po lewej stronie Wisły utworzono województwo pomorskie. W kwietniu tamtego roku król ustanowił urząd wojewody pomorskiego.
Nowo mianowany dostojnik obrał za siedzibę zamek w Gniewie. Te wydarzenia doprowadziły do wojny zwanej trzynastoletnią (1454 - 1466), pomiędzy Królestwem Polski a Zakonem Krzyżackim.
Jan z Jani herbu Ostoja (ur. ok. roku 1400, zm. 29 marca 1461 roku) - rycerz z ziemi nowskiej, współtwórca Związku Pruskiego, członek Towarzystwa Jaszczurczego, przywódca w wojnie 13-letniej, starosta środkowego Pomorza, starosta gniewski, w dowód uznania za zasługi w walkach z zakonem krzyżackim został mianowany przez króla Kazimierza IV Jagiellończyka w 1454 r. pierwszym wojewodą pomorskim. Pełnił tę funkcję, z przerwami, aż do swojej śmierci.
- Pierwszy dokument z podpisem: Woywodda Pommerlen Jan z Jani mamy z 10 maja 1454 roku - dodaje Bogdan Badziong, który odnalazł i ten zabytek. To list wystawiony w Starogardzie [Gdańskim] w piątek, 10 maja 1454 roku, do burmistrza w Gdańsku w sprawie zniszczeń, jakie dokonała piechota gdańska w folwarkach. Co ciekawe, na dokumencie z dnia 9 maja 1454 roku Jan z Jani podpisywał się jeszcze jako starosta.
Symboliczna stolica regionu
Sytuacja z siedzibą urzędu wojewody pomorskiego - aktualnie w Gdańsku i niegdyś w Gniewie - przypomina trochę przeniesienie stolicy naszego państwa z Krakowa do Warszawy. Znalazło to odzwierciedlenie w upamiętnieniu urzędu wojewody na zamku w Gniewie, gdzie przymocowano tablicę z napisem: "Urząd Wojewody Pomorskiego w Gniewie (czasowo przeniesiony do Gdańska)". Poniżej przypomniano zasługi Jana z Jani.
Co ciekawe, symbolicznego przejęcia zamku w Gniewie dokonał obecny wojewoda pomorski Ryszard Stachurski.
- Wojewoda otrzymał akt nadania, pieczęć, sekretarkę, wizytówki i kancelarię. Pieczecie zresztą są trzy: jedna u wojewody, druga w kancelarii na zamku, a trzecia u proboszcza, który ma jej strzec w zmiennych kolejach losu - wyjaśnia Bogdan Badziong. - Przekazanie tych przedmiotów nastąpiło w 2012 roku, a w uroczystościach uczestniczył Jerzy Borucki, wiceprezes spółki Polmlek, która jest właścicielką zamku w Gniewie i dba o upamiętnianie tych ważnych dla województwa pomorskiego i Polski, wydarzeń historycznych.
Pamięć o wojewodzie jest też podtrzymywana w Starej Jani, gdzie ponad pół wieku temu stanął poświęcony mu obelisk. Na tablicy zaś umieszczony napis:
"Janowi z Jani wybitnemu przywódcy ruchu powstańczego przeciwko Krzyżakom na Pomorzu Gdańskim, pierwszemu wojewodzie ziemi pomorskiej w 500-rocznicę jego śmierci. 26.3.1961 r. mieszkańcy ziemi starogardzkiej".
Po jakimś czasie imię dostojnika otrzymała szkoła podstawowa w Kościelnej Jani. Niestety, kilka lat temu placówkę zlikwidowano i pierwszy wojewoda pomorski nie jest już tak bardzo znany wśród tamtejszych dzieci i młodzieży.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
