Szukamy dawców osocza, kobiet Rh minus

Bez tej profilaktyki dziecko, które kobieta będzie rozwijać się w jej łonie w następnej ciąży, może nawet umrzeć. - Szukamy dawców osocza, kobiet Rh minus, które niedawno urodziły dziecko - apeluje dr Jolanta Juścińska z gdańskiego centrum krwi. - Jedna kobieta może pomoc drugiej.

Kończą się zapasy bezcennego preparatu dla pacjentek oddziałów położniczo-ginekologicznych, które obok grupy krwi mają tzw. Rh ujemny. Chodzi o immunoglobulinę anty D. Nie da się jej wyprodukować na drodze inżynierii genetycznej, a jedynie z ludzkiego osocza, na dodatek tylko dawców, którzy mają we krwi przeciwciała anty Rh D. Tymczasem na Pomorzu jest ich zaledwie dziewięciu.

Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Gdańsku poszukują więc osób, których osocze spełnia wymogi potrzebne do wytwarzania tego rodzaju immunoglobuliny, i apeluje, by zostali dawcami krwi. To jedyna "odpłatna" forma krwiodawstwa.
Wskazania do podania immunoglobuliny są dwa.

- Podaje się ją kobiecie z grupą Rh minus po poronieniu lub porodzie, jeżeli noworodek ma we krwi czynnik Rh plus - tłumaczy dr Piotr Zygmuntowicz, ordynator oddziału położniczo-ginekologicznego w Szpitalu Wojewódzkim w Gdańsku. Dzięki tej "szczepionce" można zabezpieczyć kobietę w następnej ciąży i rozwijające się w jej łonie dziecko przed groźnymi skutkami konfliktu serologicznego.

Przyszłe mamy z Rh minus, których jest ok. 10 procent, świetnie o tym wiedzą. Tego rodzaju profilaktyka stała się powszechna. To główny powód, że immunoglobuliny anty D zaczęło brakować.

- Nie tylko na Pomorzu, ale w całym kraju - zastrzega dr Anna Legan, wojewódzki inspektor ds. położnictwa i ginekologii. Jedyny producent krajowy, lubelski Biomed wytwarza zbyt mało immunoglobuliny, Ministerstwo Zdrowia sprowadza ją więc z zagranicy. Niestety, w niewystarczającej ilości. Lekarstwem na niedostatek immunoglobuliny anty D miała być centralizacja dystrubucji. Nic nie pomogła, a tylko przysporzyła szpitalom dodatkowych kosztów.

- Kiedyś zawsze mieliśmy kilka ampułek immunoglobuliny w zapasie - tłumaczy dr Andrzej Przyboś, ordynator położnictwa i ginekologii w szpitalu w Pucku. Od czerwca ubiegłego roku dla każdej pacjentki, która tego wymaga, musimy sprowadzać immunoglobulinę z centrum krwiodawstwa w Gdańsku. Tracimy czas na telefony, ślemy faksy. Cała operacja pochłania masę czasu. Świeżo upieczona mama mogłaby już pójść do domu, a trzeba ją przetrzymywać na oddziale.

- Nikt się nie spieszy - immunoglobulinę można podać do 72 godzin po porodzie. Szpital traci pieniądze nie tylko na "przetrzymywaniu" pacjentek, ale i na sprowadzaniu karetką jednej ampułki preparatu na trasie Gdańsk - Puck w specjalnym termosie.

- Za poród NFZ płaci nam 1100 złotych, każdorazowy transport immunoglobuliny kosztuje nas 200 złotych - skarży się dr Przyboś. Na to marnotrawienie pieniędzy na leczenie doktor z Pucka poskarżył się minister zdrowia Ewie Kopacz. Na sprowadzanie immunoglobuliny z Gdańska od czerwca do grudnia ubiegłego roku wydał... 23 tys. zł.

I nie on jeden. Krytyczne uwagi na temat takiej organizacji, zupełnie sprzecznej z ideą "uszczelniania"systemu ochrony zdrowia, lansowaną przez PO, płyną do Warszawy nie tylko z Ministerstwa Zdrowia.
A tam nad rozwiązaniem tego problemu pracuje specjalna komisja. Wygląda jednak na to, że na razie próbuje koszt zakupu immunoglobuliny przerzucić z budżetu MZ na Fundusz. A więc na pacjentki.

Konflikt Rh

Ludzie różnią sie nie tylko grupą krwi, ale i czynnikiem Rh. Osoba, która ma we krwi antygen D - jest Rh plus, osoba, która go nie ma - jest Rh minus.

Jeżeli kobieta Rh minus spodziewa się dziecka Rh plus (po tatusiu), może ulec immunizacji. Do krwi kobiety dostaje się z płodu antygen D, a jej organizm próbuje z tym walczyć, wytwarzając przeciwciała.

Jeżeli będzie ich dużo, mogą się przedostać przez łożysko do płodu i niszczyć jego krwinki. U dziecka w łonie matki rozwija się anemia, żółtaczka, obrzęk. To stadia choroby hemolitycznej spowodowanej tak zwanym konfliktem matczyno-płodowym.

Aby temu zapobiec i zabezpieczyć kobietę w kolejnej ciąży (w pierwszej na ogół one nie powstają), podaje sie jej po porodzie (lub poronieniu) gotowe przeciwciała anty D w formie preparatu, zwanego immunoglobuliną anty D.

Prosimy matki Rh -, by się do nas zgłaszały

Rozmowa z dr Jolantą Juścińską, zastępca dyrektora ds. medycznych Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Gdańsku.

Ile ampułek immunoglobuliny anty D ma centrum w zapasie?
Mamy niewielki zapas tego preparatu, który wkrótce się wyczerpie.

Monitowała Pani w tej sprawie?
Właśnie skończyłam rozmowę na ten temat z Narodowym Centrum Krwi. Nie potrafię odpowiedzieć, jaką porcję immunoglobuliny i w jakim terminie dostaniemy.

Jak ten problem rozwiązać?
Musi go rozwiązać Min. Zdrowia i wszystko wskazuje na to, że nad tym pracuje. Na początku kwietnia powstał specjalny zespół, który ma rozwiązać problem niedoboru tego preparatu i zająć się zmianą zasad dystrybucji. Nam pozostaje apel do wszystkich kobiet, które są Rh ujemne i urodziły niedawno dziecko, by się do nas zgłaszały na badania. Jeżeli się okaże, że wytworzyły w trakcie ciąży przeciwciała, będą potencjalnymi dawcami osocza do produkcji immunoglobuliny anty D.

Macie takie dawczynie osocza w swoim rejestrze?
Zaledwie dwie. Od lat oddają krew honorowo, przeciwciała anty D wykryto u nich przypadkiem. To jednak zdecydowanie za mało w stosunku do potrzeb.

Czy każda pacjentka na Pomorzu, która potrzebuje tego rodzaju szczepionki, otrzymuje ją?
Każda, choć przyznam, że to zadanie niezwykle trudne.