Gdy kierowca jest nietrzeźwy...

Za jazdę pod wpływem alkoholu zostałem - na podstawie art. 178a §1 kodeksu karnego - skazany na sześć miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata oraz karę grzywny. Ponadto mam dwuletni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. Czy prawo przewiduje możliwość skrócenia okresu obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów? Chciałbym też wiedzieć, od kiedy liczy się dwuletni okres obowiązywania tego zakazu - od momentu uprawomocnienia się wyroku, czy od chwili oddania dokumentu prawa jazdy?

Zgodnie z przepisem art. 39 kodeksu karnego do środków karnych (czyli środków orzekanych obok kary) należy m.in. zakaz prowadzenia pojazdów. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

Obligatoryjnie sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia wymienionego przestępstwa był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub jeżeli zbiegł z miejsca zdarzenia.

W kodeksie karnym przewidziano również możliwość pozbawienia prawa do prowadzenia wszelkich pojazdów na zawsze. W jakich sytuacjach? Fakultatywnie sąd orzeka o tym, gdy sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 lub 174 kodeksu karnego (przestępstwo sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym albo przestępstwo sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa tej katastrofy), którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 kodeksu karnego (spowodowanie śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu na skutek wypadku komunikacyjnego) był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.

Obligatoryjnie sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych wyżej.

Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, sąd nakłada obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia samochodu. Do chwili wykonania obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie. Zgodnie z przepisem art. 63 §2 kodeksu karnego, sąd zalicza na poczet omawianego środka karnego okres zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu.

Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się nie tylko w razie skazania sprawcy posiadającego wymagane zezwolenie na prowadzenie pojazdów mechanicznych, lecz także w razie skazania takiego sprawcy, który takiego zezwolenia nie posiadał (wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 1977 r. N 20/76; OSNKW 1977/3/31).

Zasadą jest, że sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, uznać wspomniany zakaz za wykonany, pod warunkiem że skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok.

Jednakże w stosunku do osoby popełniającej przestępstwo w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub osoby, która zbiegła z miejsca zdarzenia, powyższej zasady się nie stosuje.

Warto też podkreślić, że zgodnie z art. 244 kodeksu karnego osoba, która się nie zastosuje do orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów, podlega karze pozbawienia wolności do trzech lat. Prowadzenie w stanie nietrzeźwości pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym - wbrew wcześniej orzeczonemu zakazowi prowadzenia takiego pojazdu - stanowi jeden czyn, wypełniający znamiona przestępstwa określonego zarówno w wymienionym przepisie art. 244 kodeksu karnego, jak i przestępstwa z art. 178a § 1 kk, tj. przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 sierpnia 2004 r. I KZP 11/04; OSNKW 2004/7-8/84).