Wiślinka: Ekolodzy znów biją na alarm

Podstawą raportu były badania odczynów z czerwca i września ubiegłego roku.

- Raport to kolejny dowód, że hałda stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia! - twierdzi Monika Orzechowska z Nieformalnej Grupy Inicjatywnej "Fosfi". - Jeżeli coś się zmienia tu na lepsze, to dzieje się to bardzo wolno, wręcz niezauważalnie.

Orzechowska zwraca uwagę na to, że według badań, stężenia fosforanów dochodzą do 18 987 mg/dm sześc., podczas gdy norma mieści się w granicach 0,5 do 5 mg/dm sześc.

- To niedopuszczalne! - mówi. - Jak długo będziemy tylko obserwować hałdę? Trzeba natychmiast lepiej ją zabezpieczyć. W tym roku składowisko ma wprawdzie zostać zamknięte, z czego się cieszymy, ale to nie rozwiązuje problemu. Należy pomyśleć, jak skutecznie chronić wody gruntowe przed skażeniem.

Według Moniki Orzechowskiej, obecnie nie widać, żeby ktoś miał pomysł na zagospodarowanie składowiska. Co gorsza, problemem są także pyły wędrujące po okolicy. Na dowód gotowa jest pokazać kilka filmów, na których widać chemiczną chmurę.

Jest jeszcze jedna kwestia budząca niepokój - radioaktywność hałdy. Od kilku lat zajmuje się nią prof. Bogdan Skwarzec z Uniwersytetu Gdańskiego. W swoich badaniach wykazuje, że składowisko stanowi poważny problem. Może być przyczyną zanieczyszczenia powietrza, wód podziemnych i powierzchniowych.

- Hałda jest dla Pomorza wciąż nierozwiązanym problemem - przyznaje naukowiec. - Ważne są te pierwiastki, które w wyniku pylenia, wypłukiwania przez deszcze i nagromadzenie ich w roślinach oraz zwierzętach dostają się do organizmu człowieka. Mogą spowodować rozwój choroby nowotworowej. Nic nie zrobiono w kwestii radiologii hałdy. Wciąż prowadzę badania, za pół roku będą wyniki, które potwierdzają poprzednie.

Profesor badał zawartość polonu i uranu w wodach powierzchniowych. Nawet rekultywacja nie spowoduje zaniku radiotoksyczności.
Z tymi opiniami nie zgadza się Jan Wyganowski, dyrektor ds. produkcji w GZNF.

- W pyłach pierwiastki się nie wiążą i przez to nie przenoszą na pobliskie tereny - mówi dyrektor. - Pył unosi się tylko na terenie hałdy, a gdy jest sucho, polewamy go wodą. Fosfor jest pierwiastkiem potrzebnym do życia, ale na hałdzie nie ma jego nagromadzenia, ponieważ rosną na niej rośliny, które zbierają jego nadmiar. Przekroczenia w wodach podziemnych są tylko w pewnych miejscach na składowisku. Poza tym zadomowiły się na górze dziki, sarny, a nawet bobry. Profesor Skwarzec przekona się, że na składowisku nie ma uranu. Nasza hałda jest najlepiej utrzymana w Polsce.

- Przekroczenia fosforanu są cały czas na podobnym poziomie - przyznaje Piotr Trybuszewski, z-ca pomorskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w Gdańsku. - Składowisko będziemy obserwować przez kilka, kilkadziesiąt lat. Badania cały czas aktualizujemy i weryfikujemy. Zdania są podzielone, ale według mnie, hałda nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla człowieka.

Trzydzieści lat hałdy

Hałda fosfogipsowa w Wiślince istnieje od ponad 30 lat. Jej wysokość, według Gdańskich Zakładów Fosforowych, sięga ok. 40 metrów. Strefa ochronna, która już teraz nie istnieje ze względu na prowadzoną rekultywację, liczyła 300 metrów. Podzielono ja na dwa obszary - po 150 m strefy ochrony hydrologicznej i strefy wykorzystywanej rolniczo. Składowisko sąsiaduje z rezerwatami Ptasi Raj i Mewia Łacha. Jego zamknięcie nastąpi w grudniu 2009 r. Równocześnie jest prowadzona rekultywacja, czyli nasadzane są wierzby energetyczne. Cały czas trwają spory na temat szkodliwości hałdy dla człowieka.